Mijnheer Prikkebeen in de politiek
Het manifest, want dat is het eigenlijk, begint met de vaststelling dat menselijke handelingen ervoor zorgen dat insecten en andere ongewervelde dieren drastisch teruglopen in aantallen en diversiteit. Niet iedereen is daarvan overtuigd. Zo zou het insectenbestand in Duitse natuurgebieden met driekwart zijn afgenomen. Van verschillende kanten werd echter betwijfeld of de beschikbare gegevens een zo vergaande bewering toelaten. Uit het inmiddels langstlopende onderzoeksprogramma naar nachtvlinders blijkt dat aantallen grotelijks kunnen variëren over veel langere perioden dan de 27 jaar van het Duitse onderzoek.
Armageddon laat op zich wachten
Hoewel het insectenarmageddon nog even op zich laat wachten, is er wel reden tot zorg over de afnemende aantallen en diversiteit van insecten. Terecht dat de ondertekenaars daar aandacht voor vragen. In hun manifest noemen ze een aantal zinnige maatregelen om aantallen en diversiteit van insecten - en daarmee van de biodiversiteit als geheel - te behouden en te verbeteren. Daaronder - vanzelfsprekend - meer geld voor onderzoek, maar ook initiatieven om burgers meer bij dat onderzoek te betrekken. Verder, terugdringen van water-, geluid- en lichtvervuiling, bestrijden van invasieve exoten en tegengaan van de import van goederen waarvan de productie ten koste gaat van soortenrijke ecosystemen.
Op een punt slaan ze echter de plank mis en dat is met hun pleidooi voor insect-friendly farming. Een insectvriendelijke landbouw, waarin het gebruik van kunstmest en synthetische bestrijdingsmiddelen wordt teruggedrongen ten gunste van een agro-ecologische aanpak. Om te beginnen kun je je afvragen wat het verschil is tussen synthetische insecticiden en natuurlijke insecticiden, zoals Bt-toxine, pyrethrine en rotenon. In beide gevallen gaan de insecten dood. Het voordeel van synthetische insecticiden is dat ze steeds effectiever worden, waardoor ze veel gerichter en selectief ingezet kunnen worden.
Dromen van tooverland
Los daarvan betekent een agro-ecologische aanpak zonder kunstmest en synthetische bestrijdingsmiddelen (en zonder moderne genetica). De 70 wetenschappers pleiten dus indirect voor een agro-ecologische landbouw. Over wetenschappelijke consensus gesproken; die is vrij breed als het gaat om het verschil in opbrengst met de gangbare landbouw. Dat verschil is in de orde van 25 procent, afhankelijk van het gewas. Dat betekent dat je meer land nodig hebt om de productie op peil te houden. Daar komt nog bij dat er ook meer land nodig is om kunstmest te vervangen door groenbemesting en voor de productie van dierlijke mest.
Bij de agro-ecologische aanpak, die de ecologen voorstaan, is er is dus meer land nodig voor de productie van voedsel en van niet-fossiele grondstoffen voor de industrie en de bouw. Waar het landbouwareaal de afgelopen decennia is gekrompen, zal het nu weer gaan groeien. En dat meestal ten koste van natuurgebieden. Uit vele tientallen onderzoeken (bijvoorbeeld hier, hier, hier) is gebleken dat de biodiversiteit, zelfs op een biologische akker of weide, lager is dan in de vrije natuur. Met andere woorden, een agro-ecologische aanpak levert per saldo minder biodiversiteit op. Dat zal toch niet de bedoeling zijn van de ondertekenaars van het manifest. Of droomden ze net als Prikkebeen misschien:
van een tooverland,
Waar de vlinders aan den wand,
Zitten en waar overal,
Torren vliegen zonder tal...
Een mening over dit artikel? Reageer op onze Twitter, Facebook, Instagram of LinkedIn. Een opinieartikel is ook van harte welkom. Mail dan even met de redactie (redactie@vork.org). Geïnteresseerd in de andere artikelen van VORK? Word abonnee, vraag een gratis proefnummer aan en schrijf je in voor de tweewekelijkse Vork-nieuwsbrief. Student? Wellicht is het speciale studentenabonnement dan iets voor jou.
Tekst: Joost van Kasteren Beeld: dbnl.org