Landbouw loopt voorop in behalen klimaatdoelstelling
CBS nieuwe cijfers omtrent de Nederlandse emissie van broeikasgassen. Wat blijkt: de landbouw doet het uitzonderlijk goed. Om aan de klimaatdoelstelling van 49 procent reductie in 2030 te voldoen, hoeven boeren nog maar 4,7 Mton CO2 equivalenten te verminderen. De ambitie is echter 6 Mton. De landbouw is daarmee als enige Nederlandse sector flink op weg om zich te houden aan de klimaatafspraken.
Volgens de nieuwe emissiecijfers, die door RIVM/Emissieregistratie zijn vastgesteld, bedroeg de uitstoot van broeikasgassen in Nederland vorig jaar 189,3 miljard CO2-equivalenten. Dit is 2 procent lager dan in 2017. In 2018 was de Nederlandse economie bijna 80 procent groter dan in 1990. De bevolking nam met 15 procent toe. Met nog tien jaar te gaan, wacht Nederland echter nog een geweldige klus om 49 procent reductie in broeikasgassen te realiseren. Volgens het CBS staat Nederland namelijk in 2018 op een 15 procent vermindering ten op zichte van het peiljaar 1990. In de afgelopen twintig jaar is dat jaarlijks een 0,75 procent reductie. In de komende tien jaar moet dat jaarlijks 7,8 procent zijn. De grootste reductieopgave ligt volgens het CBS bij de elektriciteitsbedrijven en de industrie. De landbouw heeft in de afgelopen twintig jaar 6Mton ofwel 18 procent CO2 eq verminderd. Dat is 0,3 of Mton per jaar ofwel 0,91 procent per jaar. Voor de komende tien jaar met de landbouw jaarlijks 0,47 Mton vermindering realiseren. De landbouw is daarmee als enige Nederlandse sector flink op weg om zich te houden aan de klimaatafspraken.
Andere sectoren
De CO2-uitstoot voor de industrie lag in 2018 op 57,2 Mton CO2 en dat moet in 2030 35,7 Mton zijn (1990: 87Mton). Dit is een grote opgave, maar de energiesector heeft procentueel een nog groter doel te behalen. In 2030 moet deze sector de uitstoot van 39,6 naar 12,4 Mton CO2 eq hebben verlaagd, terwijl de uitstoot in 2018 met 45,2 Mton veel hoger lag. Voor verkeer liggen de 2018 cijfers ook hoger dan in 1990. Was de uitstoot in 1990 nog 32,3 Mton, vorig jaar werd 35,6 Mton berekend en in 2030 moet dit 25 Mton CO2 eq zijn. De sector Gebouwde Omgeving heeft ook nog een behoorlijk opgave. In 1990 werd er 29,9 Mton uitgestoten en in 2018 nog maar 24,4 Mton, maar dat moet in 2030 naar 15,3 Mton CO2 eq.
Doelstelling slechts 33 procent reductie
Wie naar deze cijfers kijkt, kan niet anders concluderen dat de landbouw dicht bij de doelstellingen is en realistisch gezien deze met gemak kan halen. Maar de landbouwklimaatdoelstelling ligt met 33 procent vermindering in 2030 ten opzicht van 1990 lager dan bijvoorbeeld de industrie of energiesector. Wil de landbouw hetzelfde percentage reduceren dan zou het nog 16,8 Mton moeten reduceren in plaats van 4,7 Mton. Dat zou eerlijk zijn, maar in tegenstelling tot andere sectoren is de landbouw de enige sector die CO2 vastlegt en de CBS cijfers geven alleen de uitstootcijfers weer. Er zijn nog geen goede en officiële berekeningen gemaakt omtrent de uitstoot van de landbouw minus het koolstofopnemend vermogen van de landbouwgronden. Dit is lastig, omdat het vooral te maken heeft met landgebruik en de gebruikte landbouwmethoden. Daar zitten enorme verschillen en rek in. Het IPCC heeft daarom onlangs nog het advies gegeven om het landgebruik en de landbouwmethoden aan te passen, waarbij zo veel mogelijk koolstof wordt vastgelegd en zo min mogelijk CO2 wordt uitgestoten.
Methaan en landbouw
Een ander aspect waarom het lagere reductiepercentage gerechtvaardigd is, betreft de methaanuitstoot. Dit is een veel voorkomende broeikasgas in de landbouw en vooral door de veehouderij. Dat blijkt ook wel uit de methaanuitstootkaart van Nederland, waar vooral de veedichte gebieden buiten de vuilstortplaatsen - een hogere uitstoot hebben. Twee derde van alle methaanuitstoot komt volgens het CBS hier vandaan. In gebieden met veel rundvee is de methaanuitstoot hoger dan gemiddeld. In gebieden met intensieve varkenshouderijen is de methaanuitstoot per vierkante meter nog hoger, maar of varkens hier de enige veroorzakers zijn, valt te betwijfelen. Ook in varkensdichte gebieden zijn er rundveebedrijven. De uitstoot van methaan is ook hoog in de glastuinbouwgebieden Westland en Lansingerland. Daar komt methaan vrij door de toepassing van warmtekrachtkoppeling en vooral door slecht onderhouden of oudere WKKs. Methaan is weliswaar een krachtig broeikasgas, maar verandert na tien jaar in CO2. In tegenstelling tot CO2 is er dus nauwelijks sprake van een forse toename van methaan in de atmosfeer.
De landbouw neemt echter wel een behoorlijk percentage van het lachgas voor haar rekening. Niet alleen door de uitstoot van de landbouwhuisdieren, maar ook de productie van kunstmest. Op de lachgasuitstootkaart is Sittard-Geleen diep paars gekleurd en is een van de voornaamste bronnen voor de productie kunstmest. In het klimaatakkoord is daarom gesteld dat er meer gebruik gemaakt moet worden van dierlijke meststoffen en minder kunstmest.
Landbouw aan het begin CO2-reductie
Er zijn binnen de landbouw nog heel veel ontwikkelingen mogelijk om de uitstoot van broeikasgassen terug te brengen. We staan nog aan het begin van de CO2-reductie in de landbouw, zegt Theun Vellinga, onderzoeker van Wageningen UR en een van de deskundigen op het gebied van CO2-uitstoot en de landbouw in Nederland. Iedereen beseft dat we iets moeten doen. Hij neemt als voorbeeld een mengvoerindustrie, die gaat participeren in de energietransitie. De eerste actie voor de mengvoerindustrie is een relatief gemakkelijke stap. Dat is kijken naar het energiegebruik en besparing in het mengen, malen, persen en transport. De CO2-voetafdruk van de mengvoerindustrie zelf is namelijk vooral het gevolg van energie voor de productie van mengvoer. Twee derde van die uitstoot van het mengvoer is afkomstig van fossiele brandstoffen. Door het toepassen van energiebesparing- en producerende technieken kan de mengvoerindustrie relatief eenvoudig 1 Mton CO2 eq reduceren ofwel 75 gram per kilogram voer.
Dit is een van de voorbeelden wat de landbouw kan doen om de CO2-footprint te verlagen. Grondgebondenheid, veranderd landgebruik en landbouwmethoden, ander voer, aanpassingen in veenweidegebieden, energieproductie- en besparing, verminderd kunstmestgebruik, verbeteren rendement en diergezondheid, genetica van gewassen en dieren, kortere ketens, kringlooplandbouw, recycling van biomassa en gebruik bijproducten uit de voedingsindustrie. De reductie van 4,7 Mton ligt dus binnen handbereik en de landbouwambitie van 6 Mton ook. En wellicht met boeren die zich focussen op klimaat wordt zelfs deze ambitie ruimschoots overtroffen.
Een mening over dit artikel? Reageer op onze Twitter, Facebook, Instagram of LinkedIn. Een opinieartikel is ook van harte welkom. Mail dan even met de redactie (redactie@vork.org). Geïnteresseerd in de andere artikelen van VORK? Word abonnee, vraag een gratis proefnummer aan en schrijf je in voor de tweewekelijkse Vork-nieuwsbrief. Student? Wellicht is het speciale studentenabonnement dan iets voor jou.
Tekst: Reinout Burgers Beeld: RIVM/Emissieregistratie