Landbouw intensiveren voor duurzame voedselvoorziening
Kort:
- De behoefte aan voedsel stijgt tot 2050 met 65 procent, vlees zelfs met 70 procent;
- Bij ongewijzigd beleid groeien zowel het areaal als de uitstoot van broeikasgassen;
- Duurzaam voedselsysteem vraagt om intensivering door technologische vernieuwing en beter management.
Het World Resource Institute, een internationale denktank voor duurzaam beheer van natuurlijke bronnen, beschreef in het rapport een menu aan oplossingen. Deze oplossingen zijn het resultaat van een meerjarige samenwerking van verschillende organisaties waaronder de Wereldbank, een aantal VN-organisaties en de Franse onderzoeksorganisatie voor de landbouw, INRA.
De onderzoekers gebruiken een nieuw model dat de ontwikkelingen van voedselproductie en -consumptie in kaart brengt, inclusief landgebruik en uitstoot van broeikasgassen. Het is een kwantitatief model, dus het gaat over hoeveelheden. Op basis van het model signaleren ze drie kloven of gaps, die het heden scheiden van een duurzame voedselvoorziening in toekomst. Nou ja, kloven, zeg maar ravijnen.
Kloven
Allereerst groeit de behoefte aan voedsel tot 2050 met gemiddeld 56 procent. Omgerekend gaat het om 7400 biljoen calorieën[i]. Als we uitgaan van het langjarige gemiddelde van de productiviteitsstijging, dan zou daarvoor 593 miljoen hectare extra aan akkers en weiden nodig zijn, een oppervlakte van tweemaal India. De ambitie is om het landbouwareaal niet verder uit te breiden, dus daar ligt nog wel een opgave.
Naast calorieen en hectares bestaat er ook een forse kloof tussen de gewenste uitstoot van broeikasgassen in 2050 en de feitelijke ontwikkeling van de hoeveelheden gigaton CO2, die aan de landbouw worden toegeschreven. Rekening houdend met de normale verbetering van de efficiëntie zou de uitstoot stijgen van 10 naar 15 gigaton in 2050, waar die 4 gigaton mag zijn om de stijging van de temperatuur onder de 2 graden te houden.
Er wordt nog weleens wat lichtzinnig gedaan over het overbruggen van die drie kloven, schrijven de auteurs. Dan hoor je mensen zeggen dat er wereldwijd ruim voldoende calorieen worden geproduceerd, maar dat er teveel verspild wordt en de toegang tot voedsel ongelijk verdeeld is. Of dat het probleem wordt opgelost als we minder vlees eten. Vergeet het maar, zeggen de auteurs, de consumptie van dierlijke eiwitten stijgt de komende dertig jaar met 70 procent.
Hoewel de kloven immens zijn, is er toch geen reden tot somberheid. De meest belangrijke factor, die in veel analyses wordt ondergewaardeerd, is technologische innovatie en de sociale, economische en ecologische voordelen die dat met zich meebrengt.
Vernieuwen
Een voorbeeld is het gebruik van gene editing (CRISPR-Cas) in de veredeling. Daardoor kan de productiviteit per hectare, per kilo mest en per liter water tussen 2020 en 2050 veel harder gaan stijgen dan het langjarig gemiddelde tussen 1960 en 2010. Bovendien bieden deze en andere genetische technieken uitzicht op gewassen tegen ziekten, plagen, droogte en overstromingen
Technologische vernieuwing moet ook landen in beter management. Op dat vlak is nog heel wat te winnen.. Als je de rundveehouderij in Nederland en Denemarken vergelijkt met de veehouderij in Afrika, dan is in het laatste geval het land- en voergebruik tot wel een factor 100 hoger, evenals de uitstoot van broeikasgassen.
Intensivering van de landbouw betekent ook dat er meer ruimte overblijft voor natuur en biodiversiteit: land sparing in plaats van land sharing. Daar maken de auteurs wel de kanttekening bij dat er momenteel sprake van een verschuiving van de agrarische productie van de gematigde zone naar de tropen. Om te voorkomen dat natuur wordt opgeofferd aan de vooruitgang zou je op een of andere manier de productieverhoging moeten verbinden met wettelijke bescherming van natuurgebieden.
Verspillen en investeren
Hoewel lastig, moet er ook aan de vraagzijde het nodige gebeuren om de drie kloven tussen 2020 en 2050 te overbruggen. Allereerst het tegengaan van de verspilling en dan vooral de verspilling die optreedt tussen winkelwagen en eettafel. Ook zouden de rundvlees-eters - vooral in de rijke landen - hun gemiddelde consumptie met zon 40 procent moeten verminderen en voor een deel vervangen door andere eiwitbronnen, zoals vis, kip, insecten en plantaardige eiwitten.
Omdat technologische innovatie de meest belangrijke brug naar de toekomst is, moet er volgens de auteurs veel meer worden geïnvesteerd in R&D. Momenteel geven alle overheden er samen zon 30 miljard dollar aan uit. Dat is een fractie van het bedrag dat wereldwijd aan landbouwsubsidies wordt besteed. Voor een duurzaam, efficiënt voedselsysteem moeten die vooral defensieve subsidiestromen offensiever worden ingezet voor onderzoek, onderwijs en voorlichting.
[i] Niet alleen calorieen zijn belangrijk in de strijd tegen honger, ondervoeding en overgewicht, maar ook eiwitten en andere stoffen. In het komende decembernummer van Vork een artikel over het sturen op voedingswaarde in plaats van kilos.
Een mening over dit artikel? Reageer op onze Twitter, Facebook, Instagram en LinkedIn. Een opinieartikel is ook van harte welkom. Mail dan even met de redactie (redactie@agrio.org). Geïnteresseerd in de andere artikelen van VORK? Word abonnee of vraag een gratis proefnummer aan.
Tekst: Joost van Kasteren Beeld: Ken Giller