Groene Europarlementariërs omarmen kwakwetenschap. Waarom?

 

Eerlijk gezegd, begrijp ik het niet zo goed. Als het gaat om klimaat volgen groene partijen naar eigen zeggen - terecht - de wetenschap, maar als het om landbouw gaat kiezen ze daarentegen voor kwakwetenschap. Een recent voorbeeld daarvan is het rapport over gene editing, het redigeren van erfelijke eigenschappen met moderne genetische technieken, waarvan CRISPR/Cas wel de bekendste is. 

Mythes

Heel in het kort concluderen de auteurs - Claire Robinson van GMWatch en Fransziska Achterberg van Greenpeace - dat genetisch gemodificeerde en geredigeerde gewassen nutteloos en gevaarlijk zijn. Een conclusie die - in zoverre klopt de titel - gebaseerd is op een aantal mythes. Zo zou het gebruik van bestrijdingsmiddelen enorm zijn gestegen in de landen waar genetisch gemodificeerde gewassen worden geteeld. Het tegendeel is waar. 

Uit een al wat oudere meta-analyse blijkt echter dat het gebruik van bestrijdingsmiddelen gemiddeld met ruim een derde is gedaald terwijl de opbrengsten met ruim twintig procent zijn gestegen. Een meer recente studie laat zien dat de Environmental Impact Quotient van genetisch gemodificeerde gewassen een kleine twintig procent lager is dan van niet gemodificeerde gewassen.

PCR-test

Een andere mythe is dat je onderscheid kunt maken tussen eigenschappen van gewassen die via gewone veredeling zijn verkregen of via genetisch redigeren. Daarbij baseren ze zich onder meer op onderzoek van Pradheep Chhallyll c.s. die beweren dat je met een PCR-test het verschil kunt aantonen. Het enige dat ze aantonen echter is, dat je met een PCR-test een mutatie in een enkele basenpaar (een puntmutatie) kunt opsporen, maar of die mutatie is gecreëerd via genetisch redigeren of spontaan tot stand is gekomen, kun je er niet uit afleiden, stelt Mary Mangan van de Alliance for Science van Cornell University. 

Wanhopige poging

Er is nog veel meer dat niet klopt in het Groenen/EFA-rapport over de mythes die de ronde doen over genetisch redigeren. Hilarisch is bijvoorbeeld de bijna wanhopige poging om te bewijzen dat de klassieke mutagenese veiliger is dan genetisch redigeren met behulp van CRISPR-Cas en andere technieken die veel doelgerichter veranderingen aanbrengen. Alsof je tegen de chirurg zegt haal die ontstoken blindedarm maar weg met een slagersmes in plaats van via een kijkoperatie. Natuurlijk bestaat de kans op onbedoelde veranderingen in het genoom als gevolg van genetisch redigeren. Maar ten eerste is de kans daarop veel kleiner dan met klassieke mutagenese en ten tweede mogen nieuwe voedingsmiddelen pas op de markt komen nadat ze uitgebreid zijn getest.

Broeikasgassen

De vraag is waarom de Groenen/EFA in het Europese parlement moderne genetische technieken blijven afwijzen op basis van dit soort kwakwetenschap. Dat terwijl de voordelen ervan uitstekend passen in het groene verhaal. We noemden al het verminderde gebruik van bestrijdingsmiddelen. Ook zijn er voordelen voor het klimaat. Onlangs is de preprint van een onderzoek gepubliceerd waarin Emma Kovak en collegas van het Breakthrough Institute voorrekenen, dat het de facto verbod op de teelt van genetisch gemodificeerde gewassen in de EU heeft geleid tot een extra uitstoot van broeikasgassen van 33 miljoen ton per jaar. Dat komt overeen met 7,5 procent van het totaal van de agrarische sector of - anders gezegd - met de uitstoot van 10 a 20 kolencentrales. 

Kastanjeboom

Een ander voorbeeld is de ontwikkeling van een tamme kastanje die resistent is tegen de schimmel Cryphonectria parasitica, ook wel kastanjekanker genoemd. In Europa lukt het (nog) om die uit Azië afkomstige ziekte onder de duim te houden, maar in de Verenigde Staten is de fameuze American Chestnut - een belangrijke bron van timmerhout en kastanjes - nagenoeg weggevaagd. Amerikaanse onderzoekers zijn er inmiddels in geslaagd om de kastanjebomen resistent te maken door het inbouwen van enkele genen uit tarwe. Ergens in de loop van dit jaar wordt beslist over toelating. Opmerkelijk genoeg kan een van de oudste milieuorganisaties in de Verenigde Staten, de Sierra Club, zich daar prima in vinden: (..) genetic engineering could, with proper precautions, produce an organism that "provides an environmental benefit."

 Geen mirakels

In bovenstaande voorbeelden gaat het alleen over de positieve effecten van de klassieke genetische modificatie. In een recent verschenen artikel (betaalmuur) geven Karen Massel en collegas van de universiteit van Queensland in Australië een overzicht van de mogelijkheden van CRISPR om te anticiperen op de mogelijke effecten van klimaatverandering. Het probleem is, zo zegt ze in een begeleidend persbericht, dat je met de klassieke veredeling de effecten van klimaatverandering (drogere en hetere oogstseizoenen) niet voor blijft. 

Zelf heeft Massel zowel sorghum als gerst zodanig weten te modificeren dat deze voedselgewassen beter bestand zijn tegen droogte. Elders zijn onderzoekers en veredelaars bezig om gewassen beter bestand te maken tegen ziektes en om de efficiëntie van de fotosynthese - het proces waarmee de plant zonlicht omzet - te verbeteren. Moeten we daar mirakels van verwachten? vraagt Dieter de Cleene zich af in het Vlaamse EOS Magazine. Wellicht niet. En dan citeert hij biotechnoloog Geert Dejaeger van de Gentse universiteit: Natuurlijk kunnen we zonder deze technieken, maar dan maken we het onszelf wel nodeloos lastig.

Verkeerde boom

Blijft de vraag waarom de Groenen/EFA de plantenveredelaars nuttige gereedschappen wil ontzeggen, terwijl de Europese Federatie van Wetenschapsacademies vorig jaar als wetenschappelijke consensus vaststelde dat planten die met genbewerking zijn gecreëerd geen groter gevaar vormen voor het milieu of de gezondheid dan klassiek veredelde planten en even (on)veilig zijn. Het is toch tamelijk onwaarschijnlijk dat al die wetenschappers hun ziel, zaligheid en reputatie hebben verkocht aan de Bayers, Cortevas en Syngentas van deze wereld, dus wat is het probleem van de groene Europarlementariërs?

Kan het zijn dat ze tegen de verkeerde boom staan te blaffen? Dat het niet gaat om de technologie als zodanig, maar over de toe-eigening ervan door genoemde agromultinationals? Los van het feit dat de groene beweging daar zelf een belangrijke bijdrage aan levert met zijn onmogelijke eisen voor toelating van genetisch gemodificeerde en geredigeerde gewassen, is dat zeker een punt.Wil je daar iets doen, moet je ten eerste het octrooieren van uitgangsmateriaal verbieden en vervangen door het kwekersrecht. En ten tweede serieus werk maken van de regels voor eerlijke concurrentie en de multinationals opknippen, zoals ooit Standard Oil en Ma Bell zijn opgeknipt, omdat ze teveel marktmacht hadden. Met hun huidige opstelling helpen de Groenen/EFA parlementariërs de agromultinationals alleen maar verder in het zadel.