Glyfosaat als wapen in de strijd tegen klimaatverandering

In de afgelopen dertig jaar is de teelt van koolzaad in de Canadese provincie Saskatchewan ingrijpend veranderd door het gebruik van genetisch gemodificeerde variëteiten die resistent zijn tegen het onkruidbestrijdingsmiddel glyfosaat.

Waar boeren voorheen zomerbraak toepasten en de braakliggende percelen veelvuldig ploegden om onkruid te bestrijden, zijn ze nu voor het overgrote deel overgestapt op continuteelt met niet-kerende grondbewerking (no till farming). Daarmee bespaarden ze niet alleen fors op brandstof voor hen trekkers, maar zorgde het ontbreken van verstoring ook voor een betere bodemkwaliteit.

Drijfveer niet-kerende grondbewerking

Onderzoekers van de universiteit van Saskatchewan wilden weleens weten of die sterk veranderde landbouwpraktijk ook effect heeft op de opslag van koolstof in de bodem. Voor een populaire samenvatting zie hier. Boeren in de provincie Saskatchewan – die overigens zestig keer zo groot is als Nederland – vulden online een vragenlijst in over hun manier van boeren in de perioden 1991-1994 en 2016-2019.

Het hele scala van zaaien tot oogsten en het gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen kwam daarin aan de orde. Vanzelfsprekend kon niet elke boer alle gegevens over beide perioden overleggen, maar volgens de onderzoekers is het beeld voldoende betrouwbaar om er conclusies aan te verbinden.

Ook werd de deelnemende boeren gevraagd om te schatten in hoeverre genetisch gemodificeerde variëteiten en glyfosaat hadden bijgedragen aan hun keuze voor niet-kerende grondbewerking en de drastische vermindering van de zomerbraak. Uit de enquête bleek dat het gebruik van glyfosaat (9 op een schaal van 10) de belangrijkste reden was om over te gaan op een systeem van niet-kerende grondbewerking. De beschikbaarheid van genetisch gemodificeerd koolzaad scoorde een 7,3.

Vastleggen koolstof

Om uit te rekenen hoeveel koolstof er in de bodem werd opgeslagen, maakten de onderzoekers gebruik van het Century Model, waarmee de stofstromen in de bodem aan koolstof, stikstof, fosfor en zwavel worden gesimuleerd. Daaruit bleek dat in de periode van het ploegen de ruim 15 miljoen hectare landbouwgrond in Saskatchewan jaarlijks zo’n 280.000 ton koolstof (SOC, soil organic carbon) verloor.

In de periode 2016 tot 2019 daarentegen werd er juist zes keer zoveel koolstof (1,8 miljoen ton/per jaar) vastgelegd. Doordat ook zomerbraak grotendeels tot het verleden behoort, wordt er nog eens bijna 6,5 miljoen ton koolstof extra vastgelegd.

Kanttekeningen

Een paar kanttekeningen: Ten eerste is het onderzoek vrij grofstoffelijk in de zin dat de onderzoekers afgaan op gegevens van een beperkt aantal boeren (137) die voor een deel ook nog eens diep in hun geheugen/administratie hebben moeten graven. Op de tweede plaats is Saskatchewan is geen Nederland; zomerbraak komt hier vrijwel niet voor. Dat geldt ook voor gewassen die met behulp van genetische modificatie resistent zijn gemaakt tegen herbiciden.

Desondanks biedt het voorstel van de Europese Commissie om de toelating van glyfosaat met vijftien jaar te verlengen, tijd en ruimte om uit te proberen wat niet-kerende grondbewerking betekent voor koolstofopslag en verbetering van de bodemkwaliteit.