De potentie van koolzaad: Wetenschappers toveren agrarisch afval om in eiwitrijke voedingsbron

Koolzaad is qua volume het op twee na belangrijkste oliehoudende gewas ter wereld. Na het uitpersen voor olie, bevatten de zaden nog 30 tot 40 procent eiwit; een hoeveelheid die vergelijkbaar is met meer gangbare plantaardige eiwitbronnen zoals soja en tarwe. Gezien de stijgende vraag naar plantaardig voedsel lijkt dit een enorm duurzaam potentieel te hebben, ware het niet dat deze resten – ook wel ‘koolzaad-cake’ genoemd – niet lekker zijn. Het wordt momenteel slechts beperkt gebruikt als veevoer vanwege de hoge concentratie bittere stoffen. Het onderzoeksteam heeft met behulp van onder andere gentechnologie CRISPR-Cas9 een methode ontwikkeld om te voorkomen dat deze bittere verbindingen zich ophopen in de zaden, waardoor de zaadresten eetbaar worden.

Bittere verbindingen

De bittere stoffen in koolzaad behoren tot de groep glucosinolaten, die ook voorkomen in andere kruisbloemige groenten zoals kool, broccoli en radijs. Met behulp van CRISPR-Cas9, genexpressie-analyse en transport engineering – twee andere gentechnologieën – kunnen de genen die verantwoordelijk zijn voor de bittere smaak worden geïdentificeerd en vervolgens zo worden aangepast dat de bittere verbindingen niet langer de zaden in getransporteerd worden. De bittere verbindingen zijn wel nog steeds aanwezig in andere delen van de plant. Hierdoor blijft de plant beschermd tegen aanvallen van ziekteverwekkers en planteneters.

Deze ontdekking heeft grote implicaties voor de productie van plantaardige eiwitbronnen. Het verminderen van de bittere smaak in koolzaad maakt het aantrekkelijker en bruikbaar als plantaardige voedselbron. De onderzoekers hebben de eiwitrijke koolzaadresten al verwerkt in voedingsmiddelen en getest op smaak, textuur en voedingswaarde. De resultaten zijn veelbelovend en suggereren dat dit een waardevolle aanvulling kan zijn op ons voedselaanbod. In het licht van de groeiende behoefte aan duurzaam voedsel en de dringende noodzaak om het gebruik van dierlijke producten te verminderen vanwege de klimaatcrisis, biedt raapzaadeiwit een hoopvolle route naar een meer veerkrachtig en circulair voedselsysteem.