Blauwalg al duizenden jaren cultuurvolger

s Zomers worden er steeds vaker meldingen gedaan over algenbloei. Het gaat om blauwalgen, ook wel cyanobacteriën genoemd, in oppervlaktewater. Juist in de periode dat mensen graag verkoeling zoeken in het water. Sommige soorten zijn giftig en kunnen gevaarlijk zijn voor de gezondheid. Een bijzondere eigenschap van blauwalgen is dat ze  stikstof uit de atmosfeer kunnen opnemen. Dat maakt dat ze blijven groeien ten koste van andere organismen in het water.

Er worden verschillende methoden ingezet om de overmatige groei van blauwalgen tegen te gaan. Enkele decennia geleden is bijvoorbeeld het inderijd beruchte Veluwemeer met succes opgeschoond door het invoeren van fosfaatverwijdering op de rioolwaterzuivering in Harderwijk en door het doorspoelen van de meren met fosfaatarm water uit Flevoland. Ook nu nog houden Rijkswaterstaat en waterschappen zich bezig met het verbeteren van de chemische waterkwaliteit, met aanvullende maatregelen, strengere wetgeving en meer afvalwaterzuiveringsinstallaties.

Bronstijd

Inzicht krijgen in de geschiedenis van de blauwalg is niet makkelijk, omdat die geen zichtbare fossiele sporen in sedimenten achterlaat. Onderzoekers van het Duitse onderzoekscentrum voor geowetenschappen (GFZ) hebben nu voor het eerst de ontwikkeling van blauwalgen in de afgelopen 11.000 jaar in kaart gebracht met behulp van sedimentair cyanobacterieel DNA. Het sediment was afkomstig van de Tiefer See, gelegen in het natuurgebied Nossentiner Schwinzer Heide.

De analyse laat zien dat tussen 11.000 en ongeveer 4000 jaar geleden de blauwalg slechts in lage aantallen en met weinig soorten aanwezig was in de sedimenten. Ze speelden volgens de onderzoekers geen significante rol in het ecosysteem. Vanaf 4000 jaar geleden echter, de periode waarin ook de eerste grafvondsten uit de bronstijd zijn ontdekt, namen aantal en soorten aanzienlijk toe. Ebuka Nwosu van het GFZ, hoofdauteur van de studie in een persbericht: "Dit suggereert dat zelfs vroege culturen door landbouwactiviteiten een impact hadden op de nutriëntenbalans van het meer."

Volgens de onderzoekers van het GFZ kan hun studie bijdragen aan een beter onderlegd beheer van onze watersystemen, maar zal het gevecht tegen blauwalg blijven aanhouden door steeds warmere temperaturen, zeker in de zomer. De natuurlijke staat van blauwalg van vóór de eerste veranderingen is nooit meer teruggevonden in de sedimenten die na 4000 jaar geleden zijn afgezet.

 

Beeld: Fluorescerende cyanobacterien (blauwalgen). Foto Lamiot, Wikimedia