Gierst kan wel tegen een klimaatstootje

Volgens de VN hebben de overstromingen in Pakistan deze zomer ruim dertig miljoen mensen getroffen, zijn er twee miljoen huizen verwoest en meer dan acht miljoen mensen ontheemd geraakt. Ook oogsten zijn vernietigd en dat in een gebied waar serieuze ondervoeding altijd al dagelijkse kost is. Het is niet de enige keer geweest dat Pakistan werd verwoest door overstromingen na periodes van extreme hitte. In 2010 vond eenzelfde ramp plaats en toen al betoogde het International Food Policy Research Institute dat het land prioriteit moest geven aan het herstel en verduurzaming van de landbouwsector.

Niet alleen Pakistan, maar ook vele andere landen die geraakt worden door de klimaatcrisis, moeten proberen hun landbouw zo snel mogelijk klimaatbestendig te maken. De Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) heeft aan de hand van het laatste IPCC-rapport vastgesteld dat met name Afrika en het Midden-Oosten een moeizame toekomst tegemoet gaan met meer frequente periodes van extreme droogte en excessieve overstromingen. Bovendien neemt de hoeveelheid beschikbare landbouwgrond af. Zonder een andere aanpak is het wachten op de volgende ramp.

Potentiële gewassen

Een mogelijke oplossing is de teelt van andere dan de gebruikelijke gewassen. Een internationaal team onderzoekers, geleid door Wolfram Weckwerth van de Universiteit van Wenen, heeft eerder al via vergelijkende eiwitanalyse laten zien dat parelgierst (Pennisetum glaucum), het meest bekende giersttype, een betere weerstand heeft tegen droogte en hittestress dan tarwe. Dit zogeheten pseudograan heeft kleinere, sterkere zaden en is rijker aan belangrijke nutriënten waaronder zink en ijzer. Bovendien behoeft parelgierst voor de productie minder input, en is daarom duurzamer volgens de onderzoekers. Door een grotere variatie aan gewassen te verbouwen, zouden boeren in onder andere Pakistan de klap van (deels) mislukte tarweoogst kunnen opvangen. Tevens is een grotere biodiversiteit een van de aangewezen factoren voor een gezondere en veerkrachtiger bodem. 

Naast parelgierst blijkt ook fonio (Digitaria Exilis, een andere gierst) een goed alternatief te zijn volgens een onderzoek van twee jaar geleden, geleid door Simon Krattinger, plantwetenschapper bij de Koning Abdullah Universiteit in Saoedi-Arabië. Het is een eenjarige plant met kleine, door een stevige schil omhulde korrel en is daardoor zeer geschikt voor uiteenlopende milieuomstandigheden. De oude graansoort is volgens Krattinger een voedzaam gewas dat net als parelgierst zeer goed gedijt in droge en hete streken met arme grond. Fonio wordt ook wel hongerrijst genoemd, omdat een snel en vroeg rijpende variant vaak wordt verbouwd om voedseltekorten vóór de hoofdoogst van tarwe en rijst te overbruggen.

Genetische verbetering en herintroductie

Met het oog op een turbulente toekomst waarin klimaatverandering een grote rol speelt, doen we er goed aan om de ouderwetse graansoorten een comeback te gunnen. Zowel Weckwerth en zijn team als Krattinger stellen echter dat beide soorten verder veredeld moeten worden om hun potentie als groot landbouwgewas te verwezenlijken. Fonio is al goed aangepast aan een droge en hete omgeving, maar is niet in dezelfde mate gedomesticeerd als de graangewassen die nu de wereld domineren. 

Krattinger zet daarom in op verdere genetische verbetering die leidt tot grotere korrels en hogere opbrengsten, terwijl de klimaatbestendige eigenschappen worden behouden. Weckwerth en collegas onderschrijven dit en melden dat de resultaten van hun onderzoek naar parelgierst kunnen bijdragen aan het kweken van een klimaatbestendige lijn. Bovendien heeft Weckwerth aangegeven dat deze informatie óók een rol kan spelen in de verbetering van de standaardgranen. 

 

Foto: DerWeg via Pixabay