Psychobiotica: een vlag die vooralsnog de lading niet dekt

Een psychobiotisch dieet met veel prebiotica zou stress verminderen schijven Berding en collegas in hun artikel dat recent in Molecular Psychiatry is gepubliceerd. Doel van het onderzoek was om na te gaan wat de effecten zijn van een voeding rijk aan voedingsmiddelen met een bekende pre- of probiotische werking op het menselijke microbioom, stress en merkers van de gezondheid. Hierbij gaat het om voedingsmiddelen als uien, kool, peulvruchten, bananen en kefir.
De belangrijkste bevinding was dat beleefde stress na vier weken significant was gedaald met 32 procent in de groep met een voeding rijk aan biotica. In de controlegroep echter daalde de beleefde stress ook met 17 procent, waardoor er geen significant verschil tussen de twee groepen is. Wel was er sprake van een dosis-respons relatie. De beleefde stress nam namelijk meer af naarmate de interventiegroep zich beter aan het dieet hield.
Tegen de verwachting in
In tegenstelling tot de verwachting waren er slechts subtiele verschillen in het microbioom tussen de interventiegroep met een psychobiotische voeding en de controlegroep. Volgens de onderzoekers kan de studie wel eens te kort hebben geduurd en was de dosis mogelijk te klein om een duidelijk aantoonbaar effect te sorteren. Ook het kleine aantal proefpersonen kan een rol hebben gespeeld. Vooraf hadden de onderzoekers berekend dat er per groep 30 gezonde vrijwilligers nodig waren om een significant verschil in de samenstelling van het darm-microbioom aan te tonen. Door COVID-19 moest de rekrutering voortijdig stoppen en bleef het totale aantal proefpersonen steken op 45.
De stabiliteit van het microbioom vertoonde in de interventiegroep (niet in de controlegroep) een relatie met beleefde stress. Hoe stabieler het microbioom voor en na de interventie hoe groter de daling van beleefde stress. Helaas voor de onderzoekers was er hierbij geen relatie met de voeding.
De proefpersonen kregen voorlichting over de psychobiotische (experimentele groep) of goede voeding (controlegroep), maar bepaalden zelf hoe ze daar invulling aan gaven. Daardoor hadden de onderzoekers minder controle over de voedingen. De voedingen tussen de groepen verschilden op een aantal variabelen zoals de inname van voedingsvezel en de hoeveelheid groente en fruit waardoor niet duidelijk is wat de oorzaak van een bepaald effect is.
Exploratief onderzoek
Er is veel gemeten in de voeding, bloed, ontlasting en urine. De beleefde stress werd vastgesteld met een vragenlijst. Ook is het stresshormoon cortisol in het bloed gemeten, maar op deze objectieve stress-indicator had de voeding geen effect. Doordat de meeste metingen niet gedreven zijn door een hypothese heeft het onderzoek een sterk exploratief karakter.
De resultaten van het onderzoek sluiten voor een deel aan bij de resultaten van de meta-analyse van Zhang en collegas. Zij suggereren al dat probiotica het subjectieve stressniveau bij gezonde vrijwilligers kunnen verminderen, zonder een significant effect op het cortisolniveau. Het woord suggereert maakt de conclusie overigens wel minder sterk.
Opgeklopt persbericht
Het ontbreken van duidelijke veranderingen in het darmmicrobioom als mechanisme voor de relatie psychobiotica en beleefde stress raakt de studie in de kern. De titel Feed your microbes to deal with stress kan lezers op het verkeerde been zetten. Bovendien is er - zoals vaker - een verschil tussen het artikel en het daarop gebaseerde persbericht. In het artikel stellen de onderzoekers dat de resultaten met voorzichtigheid moeten worden geïnterpreteerd, want er waren na de interventie geen significante verschillen tussen de experimentele en controlegroep. Het persbericht van de Universiteit van Cork, waar het onderzoek is uitgevoerd, heeft het over een doorbraak voor stressmanagement op basis van de invloed van een psychobiotisch dieet. Suggestieve koppen in de populaire pers, zoals Want to Lower Your Stress? It May Just Take 4 Weeks of Eating These Kinds of Food konden dan ook niet uitblijven.
Tot slot verklaren de auteurs dat er geen sprake is van belangverstrengeling. De financiering van het onderzoek is onbekend. Wel melden de auteurs dat APC Microbiome Ireland van de Universiteit van Cork, waar 10 van 12 auteurs aan verbonden zijn, studies heeft uitgevoerd in samenwerking met diverse, vooral farmaceutische, bedrijven.
Foto: Psyned