Extra regenval spoelt landbouwgrond weg
Het laatste IPCC-rapport waarschuwt voor stijgende temperaturen die leiden tot verdere verwoestijning, bodemerosie en verlies aan biodiversiteit en voedselzekerheid. Door klimaatverandering ontstaan er hevigere stormen en hoosbuien waardoor meer vruchtbare toplagen nog meer weg zullen spoelen. Ook de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk ontkomen daar niet aan.
Verlies aan grond door afstromend water kan volgens de onderzoekers van het JRC toenemen met 13 tot 22,5 procent ten opzichte van het basisjaar 2016. In dat jaar was het gemiddelde bodemverlies 3,07 ton per hectare. In het slechtste scenario, business as usual, is dat gestegen tot gemiddeld 3,76 ton in 2050. De voornaamste trigger voor het bodemverlies is de toegenomen intensiteit van regenbuien met naar schatting 16 tot 26 procent.
Verdubbeling
De auteurs gebruikten een compositie van niet minder dan 19 wereldwijde klimaatmodellen (GCMs, global climate models) voor drie representatieve scenarios voor verschillende concentraties broeikasgassen, de zogenaamd RCPs ofwel Representative Concentration Pathways, die gebruikt worden door het IPOCC. Verder hanteerden ze het CAPRI-model (Common Agricultural Policy Regional Impact Analysis) voor simulatie van de akkerbouw in 2050 op regionale schaal.
Afhankelijk van het gehanteerde scenario neemt de erosie ten opzichte van het basisjaar toe met gemiddeld 10 tot 50 procent in het laagste scenario (RCP2.6) en 20 tot 100% (een verdubbeling) in RCP 8.5, het hoogste scenario van het IPCC (zie ook persbericht). Laatstgenoemd scenario is overigens sterk overtrokken volgens een toenemend aantal critici, en zou dus ook in dit geval met een flinke korrel zout genomen moeten worden.
Landbouwsubsidies
Opvallend genoeg doet het bodemverlies zich vooral voor in het midden en noorden van Europa en dan ook nog eens in de landen met de minste erosie, zoals Frankrijk, Denemarken in Nederland. In ons land kan de erosie toenemen met ruim 80 procent in het lage scenario tot bijna 120 procent in het hoge scenario. In het zuiden wordt juist minder regenval verwacht, waardoor het verlies aan landbouwgrond nagenoeg gelijk blijft.
De onderzoekers doen een aantal aanbevelingen om erosie tegen te gaan en vruchtbare landbouwgronden zoveel mogelijk te behouden. Naast bodembeschermende maatregelen, zoals inzaaien van dek- of vanggewassen en minder grondbewerking (minder vaak/diep ploegen) zouden landbouwsubsidies minder aan hectares gekoppeld moeten worden en meer aan milieu- en natuurdoelstellingen.
Beeld: Jean Poesen, KU Leuven
