Klimaat en biodiversiteit samen aanpakken
Klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit versterken elkaar. Daarom is het onverstandig om ze apart te bestrijden, dat werkt zelfs contraproductief. Gezamenlijke acties bieden kansen om de voordelen van de maatregelen te maximaliseren en wereldwijd gestelde doelen te halen, aldus de conclusie van de virtuele workshop. Het was overigens de eerste keer dat vertegenwoordigers van IPBES, het internationale platform voor biodiversiteit en het internationale klikmaatpanel IPCC met elkaar samenwerkten.
Kwaliteit van leven
Verandering in biodiversiteit treft ook het klimaat, met name door het effect op stikstof-, koolstof- en watercycli. Een duurzame toekomst voor mens en natuur is nog steeds haalbaar, maar eist transformaties via snelle en verreikende acties die nog nooit eerder zijn gedaan, zegt Hans-Otto Pörtner, vice voorzitter van de steering committee in een begeleidend persbericht. Zo dient het idee van continue economische groei plaats te maken voor een economie die zorgt voor een gezond evenwicht tussen natuur en goede kwaliteit van leven.
Omgekeerd kan natuur sterk bijdragen aan het verzachten van de gevolgen van klimaatverandering. Behoud en herstel van ecosystemen als bossen, wetlands, graslanden en mangroves is een van de snelste en goedkoopste maatregelen om klimaatopwarming te beperken. Twee vliegen in een klap. Maar dat is alleen effectief als het voortbouwt op ambitieuze reducties van alle broeikasgasemissies die door de mens zijn veroorzaakt. De bodem en oceanen doen al veel - ze absorberen de helft van alle menselijke CO2 uitstoot, maar de natuur kan natuurlijk niet alles, zegt Ana Maria Hernandez Salgar, voorzitter van IPBES.
Voedselzekerheid
Toename van duurzame land- en bosbouwsystemen is eveneens gunstig voor zowel biodiversiteit als klimaat. Ook de voedselzekerheid is erbij gebaat. Volgens de aanbevelingen van de VN Milieuorganisatie UNEP in het kader van de Decade of Ecosystem Restoration moeten niet minder dan 1 miljard hectaren aan verarmde bodems worden aangepakt. Bijvoorbeeld door monoculturen te vervangen door meer gevarieerde teelten en door combinatie van gewassen en bomen (agroforestry).
Voedselconsumptie in de rijke landen zou meer richting plantaardige producten moeten gaan, terwijl ook verlies en verspilling van voedsel beperkt moeten worden. Andere voorgestelde maatregelen zijn het stopzetten van subsidies voor ontbossing, overbevissing en overbemesting. Ook zouden meer natuurgebieden moeten worden bestempeld als reservaat met de bij behorende bescherming. Nu is slechts 15% van het land en 7% van de oceaan beschermd.
Herbebossing
De gezamenlijke workshop van IPBES en IPCC onderkent dat er ook klimaatoplossingen zijn die slecht uitpakken voor natuur en biodiversiteit. Zoals grootschalige aanplant van gewassen voor bio-energie en herbebossing met slechts één boomsoort. Zulke acties zijn wel goed voor het klimaat, maar niet voor de biodiversiteit. Gebruik van hernieuwbare energie vermindert de uitstoot van broeikasgassen, maar kan een grote impact hebben op de omgeving. Zo zijn batterijen voor elektrische autos afhankelijk van schadelijke mijnbouw van lithium en kobalt. Ook de aanleg van dammen voor waterkrachtcentrales doet afbreuk aan de natuur.
Maatregelen die teveel gericht zijn op klimaat moeten daarom beter worden geëvalueerd op risicos voor ecosystemen. Alleen door klimaat en biodiversiteit als één gekoppeld systeem te beschouwen lukt het om beide crises het hoofd te bieden, zegt Salgar.
Beeld: Joost van Kasteren
