Het kan ook zonder kooien

 

In september 2018 lanceerde de organisatie Compassion in world farming een Europees burgerinitiatief: End the Cage Age. Het doel was om een einde te maken aan het tijdperk van gekooide productiedieren. Bezorgde burgers uit alle EU-landen en ruim 170 dierbeschermingsorganisaties sloten zich aan. In een jaar tijd werd de petitie van End the Cage Age getekend door 1,4 miljoen Europese burgers die de ondergeschikte rol van dierenwelzijn in de bio-industrie zat zijn.

In 2020 overhandigde het burgerinitiatief de handtekeningen aan het Europees Parlement. Dat gaf een groep wetenschappers van de Universiteit Utrecht de opdracht om een adviesrapport op te stellen over de mogelijkheden voor het afschaffen van kooihuisvesting. De groep, bestaande uit dierwetenschappers, gedragsbiologen, dierenartsen en ethici, dook de literatuur in en bracht de impact van verschillende vormen van huisvesting op dierenwelzijn in kaart.

Scharrelen en wroeten

De focus van het onderzoek lag op pluimvee en varkens, omdat van deze diersoorten de grootste aantallen in kooien leven. De conclusie is eenvoudig: kooivrije huisvesting voor deze dieren is haalbaar en wordt in sommige landen ook al gebruikt. Voor legkippen bestaan er bijvoorbeeld huisvestingssystemen waarbij alle kippen los door elkaar lopen op een laag zaagsel, houtkrullen of zand. Wat betreft dierenwelzijn is dit verreweg het beste. De kippen hebben de ruimte om hun natuurlijke gedrag te laten zien: ze kunnen lekker scharrelen, pikken en stofbaden nemen. 

Ook varkens willen genoeg ruimte om te wroeten en te rollen. Bij deze dieren worden kooien met name ingezet in de periode rond inseminatie en rond de geboorte van een nieuwe toom biggen. Om precies te kunnen zien welke zeugen in oestrus zijn en dus geïnsemineerd kunnen worden, is het handig om ze individueel in kooien te kunnen huisvesten. Maar, stelt het rapport, de periode waarin zeugen in die krappe kooien staan, kan aanzienlijk verkort worden van de gebruikelijke 28 dagen naar 4 of 5 dagen. In Nederland is dat al zo.

Na een bevalling worden zeugen vaak in een kleine kooi vastgezet om te voorkomen dat ze hun eigen biggen dood trappelen. Ook dit kan anders volgens het rapport. De zeugen kunnen bijvoorbeeld korter vastgezet worden of helemaal niet, mits er genoeg ruimte is om niet bovenop biggen te gaan staan of liggen.

Transitie over de hele linie

Deze vrijere vormen van huisvesting betekenen voor de veehouder dat hij op een andere manier moet gaan managen. De risicos voor de dieren verplaatsen zich van bijvoorbeeld stress door te kleine huisvesting naar verenpikken of infectieziekten. 

Ook geldt dat kooivrije huisvesting gepaard gaat met hogere kosten voor de veehouder dan conventionele huisvesting. Een echte transitie naar een kooivrije industrie gaat dan ook niet lukken als die alleen binnen de veehouderij plaatsvindt. Consumenten moeten bereid zijn om meer te betalen voor diervriendelijkere producten, zodat het voor boeren aantrekkelijk wordt om over te stappen naar een kooivrij systeem. Ook supermarkten en andere winkels kunnen een grote invloed uitoefenen door alleen dierlijke producten te verkopen die afkomstig zijn van kooivrije boerderijen.

Niet volledig

Om de omslag naar kooivrije huisvesting te maken, adviseren de Utrechtse wetenschappers allereerst om subsidies te geven aan boeren die willen overstappen naar een kooivrij systeem. Dit blijft echter op vrijwillige basis, dus op langere termijn is er ook EU-brede wetgeving nodig. De wetenschappers opperen bijvoorbeeld een verbod op verrijkte kooien voor kippen, net zoals met legbatterijen is gebeurd. 

Voor konijnen, eenden, ganzen, kwartels, nertsen en kalveren bestaan vooralsnog geen kooivrije alternatieven. Een volledig kooivrije dierhouderij gaat dus voorlopig niet lukken, daarvoor is eerst meer onderzoek naar alternatieven nodig. Voor dieren waarbij een kooivrije huisvesting echt onhaalbaar is, zoals nertsen en ganzen en eenden die voor de productie van foie gras worden gehouden, stellen de wetenschappers een productie- en invoerverbod voor, als alternatief om het welzijn van deze dieren te verbeteren.

Op 13 april 2021 hebben de wetenschappers hun rapport gepresenteerd aan het Europees Parlement. Die gaan aan de hand hiervan bespreken of het uitfaseren van kooien in de bio-industrie mogelijk en haalbaar is. Uiterlijk 15 juli 2021 horen we of Europa inderdaad gaat beginnen met een einde maken aan de kooihuisvesting.

 

Beeld: Kipster