Landbouwopbrengsten groeien minder snel door klimaatverandering

 

 

Klimaatverandering heeft zeven jaar vooruitgang in agrarische productiviteit uitgewist. Het is alsof er in 2013 op de pauzeknop van de groeiende productiviteit is gedrukt, zegt economisch onderzoeker Ariel Ortiz-Bobea in het bijbehorende persbericht. Met agrarische productiviteit doelt hij op de verhouding tussen opbrengst (output) aan gewassen en dierlijke producten en een reeks inputs, zoals arbeid, kapitaal, (kunst)mest, zaaigoed en gewasbescherming. 

Bij het bepalen van die total factor productivity (TFP)  is volgens de econoom nooit eerder rekening gehouden met inputs waar de boer zelf geen invloed op heeft, zoals het weer. Die historische impact is niet gering, vooral in gebieden waar het al warmer is, zoals in landen in Azië, Latijns-Amerika en Afrika. 

Weersextremen

Dat klimaatverandering al in het recente verleden zijn tol heeft geëist, blijkt ook uit een andere, vrijwel gelijktijdig verschenen studie naar de effecten van extreem weer op de Europese gewasproductie tussen 1961 en 2018. Daarin worden gegevens over de landbouwproductie gekoppeld aan gegevens over extreme weersomstandigheden in die periode. Meer specifiek ging het om periodes van hitte, droogte en koude en heftige regenval.

Vooral de graanproductie blijkt te lijden onder extreme weersomstandigheden. In jaren met langdurige droogte en/of hittegolven waren de opbrengsten gemiddeld 9% respectievelijk  7,3 procent lager. Vooral in de mediterrane en Oost-Europese landen, maar ook in Centraal-Europa, aldus de onderzoekers. De productieverliezen van tarwe en gerst zijn volgens de onderzoekers vooral toe te schrijven aan een lagere opbrengst per hectare, omdat de omvang van het areaal nauwelijks veranderde. 

Andere gewassen bleken beter bestand tegen droogte en/of hitte. Daarvan daalden de opbrengsten met respectievelijk 3,8 en 3,1 procent. Koudegolven en overstromingen hadden statistisch gezien nauwelijks effect. 

Reconstructie

Met name bij de Amerikaanse studie doet zich het probleem voor dat de onderzoekers een verleden moesten reconstrueren dat nooit bestaan heeft, namelijk een verleden zonder klimaatverandering. De Europese studie blijft wat dichter bij de werkelijkheid, maar ook daar moeten allerlei aannames worden gedaan over de effecten van extreem weer op de agrarische productie. Dat die effecten er zijn is duidelijk, ook in Nederland. Het is echter bijna onmogelijk om die effecten in harde cijfers uit te drukken, vanwege allerlei verstorende factoren. In diezelfde periode heeft er namelijk ook een Groene Revolutie plaatsgevonden in Azië en Latijns-Amerika. Het effect van kunstmest, hybride gewassen en gewasbescherming blijkt een enorme invloed te hebben gehad op de productiviteit in die periode, zo blijkt uit onderzoek van Henk Breman en anderen, waarover hij eerder in Vork schreef. Uit datzelfde onderzoek blijkt ook dat neerslag nauwelijks effect heeft op de opbrengst.

Hachelijk

Al met al zijn er zoveel verschillende landbouwsystemen - zelfs binnen Europa - en zijn er zoveel verschillende factoren van invloed op de opbrengst, dat het kwantificeren van de effecten van extreem weer een hachelijke zaak is. Dat neemt niet weg dat er waarschijnlijk vaker weersextremen voor gaan komen als gevolg van klimaatverandering. En dat we daar maar beter op kunnen anticiperen om te voorkomen dat die weersextremen rampzalige gevolgen hebben. 

 

Beeld: Impact klimaatverandering op agrarische productiviteit, Cornell University