Koffie blijkt pepmiddel voor herstel regenwoud

 

Koffiebonen zijn de pitten van de vruchten in koffieplanten. Het vruchtvlees van de koffievrucht, die koffiebes wordt genoemd, wordt niet gebruikt voor consumptie. De productie van koffie levert daarom een grote hoeveelheid ongebruikt bijproduct op. Soms krijgen de bijproducten gezamenlijk pulp genoemd een tweede leven als bemesting van koffieplantages, maar meestal worden ze bestempeld als afval. Zonde, want koffiepulp is rijk aan nutriënten en kan prima fungeren als compost.

Oude plantage

Twee Hawaiiaanse onderzoekers probeerden uit of koffiepulp in staat is om beschadigde natuur nieuw leven in te blazen. Hun onderzoeksterrein was een voormalige koffieplantage in het zuiden van Costa Rica, vlakbij de grens met Panama. Oorspronkelijk had op die plek tropisch regenwoud gestaan, maar halverwege de twintigste eeuw werd het woud massaal gekapt om plaats te maken voor koffieplantages. In 2014 stond slechts een kwart van de oorspronkelijke bebossing in het gebied nog overeind.

Aan het begin van het onderzoek bestond de begroeiing op de oude plantage hoofdzakelijk uit een invasieve grassoort en hier en daar een struik. Het gras overheerste sterk en belemmerde andere, gevoelige planten om tot groei te komen. De onderzoekers zetten twee even grote vlaktes af van 35 bij 40 meter. Met een van de vlaktes deden ze niks en op de andere stortten ze een halve meter dikke laag koffiepulp. Vervolgens lieten ze de natuur twee jaar lang de vrije loop. 

Klein regenwoud

Het resultaat is verbluffend. De onbemeste vlakte heeft een grotendeels uniforme begroeiing gehouden, maar op het andere terrein is in twee jaar tijd een mini-regenwoud ontstaan. Het invasieve gras is volledig verstikt onder de dikke laag koffiepulp. In plaats daarvan groeien er nu allerlei kruidachtige planten in het kleine bos. De dichtheid van de begroeiing is meer dan twintig keer zo groot als die van het onbemeste terrein. Ook is de variatie in boomsoorten groter: er groeien er vijf op de koffiepulp terwijl op de relatief kale vlakte slechts één boomsoort probeert stand te houden. 

De onderzoekers hebben nog meer maten gebruikt om het herstel van het oerwoud kwantitatief uit te drukken. Het basale oppervlakte is het totale oppervlakte van alle bomen in een gebied wanneer je die denkbeeldig doormidden zaagt op een hoogte van ongeveer 1,3 meter vanaf de grond. Deze oppervlakte is in het kleine regenwoud dertig keer groter dan op de onbemeste vlakte. 

De boomlaag van een bos is een laag die enkele meters boven de grond waar de kruinen van bomen zich bevinden. Deze laag ligt vier keer zo hoog op de koffiepulpvlakte. Meer dan de helft van alle bomen heeft de kruin op hoger dan vijf meter liggen; die hoogte heeft geen van de bomen op de kaal gebleven vlakte weten te bereiken. 

Deze wat abstracte maten zouden haast afleiden van de vrij eenvoudige boodschap: koffiepulp heeft ervoor gezorgd dat de begroeiing op de oude koffieplantage meer, dikker, hoger en diverser is geworden.

Duw in de rug

De onderzoekers hebben ook gekeken hoe de kwaliteit van de bodem veranderde door de koffiepulp. De met pulp behandelde bodem bevatte na twee jaar meer stikstof, zwavel, fosfor, ijzer en magnesium dan de onbehandelde grond en minder kalium. Deze rijkdom aan nutriënten is positief, want akkerbouwgrond is vaak sterk verarmd door jarenlange uitputting van de bodem. 

Of koffiepulp de perfecte samenstelling heeft als meststof valt te betwijfelen, maar de resultaten van deze kleinschalige studie zijn hoopvol. Koffiepulp en wellicht ook andere agrarische afvalproducten kan de heropbouw van regenwoud een flinke duw in de rug geven. Dit is een win-win-strategie: de kosten van afvalverwerking van bijproducten worden bespaard en de pulp is een relatief goedkope manier om het herstel van regenwoud te versnellen. 

 

Beeld: Beginnend oerwoud drie jaar na toedienen kofiepulp, Rebecca Cole