Nederlandse voedingsrichtlijn is niet milieuvriendelijk
Een groep Amerikaanse onderzoekers heeft een vergelijking gemaakt van de nationale voedingsrichtlijnen van zeven landen verspreid over de aardbol: Nederland, Duitsland, de VS, Oman, Uruguay, India en Thailand. Dat bracht interessante verschillen aan het licht. Zo blijken de landen hele andere ideeën te hebben over wat een gezond dieet inhoudt. Een Omaanse die braaf het aanbevolen dieet volgt, nuttigt bijvoorbeeld zon 118 ml zuivel per dag, terwijl haar oom in de VS er zes keer zoveel van zou moeten binnenkrijgen (710 ml). Een Thaise wordt 784 gram fruit per dag aanbevolen, een Indiase slechts 100.
Eetgewoonten
De voedingsrichtlijnen van de onderzochte landen zijn op te delen in zes voedselgroepen: eiwitrijk voedsel, zuivel, granen, groente, fruit en oliën/ vetten. Het voedingsadvies van Nederland ligt voor alle groepen tussen de uitersten in, behalve voor de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid groente en fruit samen: die is met 450 gram het laagst van alle landen.
Binnen de zes groepen zit variatie in welke producten precies worden gegeten. Dat is logisch; elk land heeft andere voedselbronnen en eetgewoonten. De onderzoekers raadpleegden data van de VN Voedsel- en Landbouworganisaties over de meest gegeten voedselbronnen in de verschillende landen. Zo leerden ze bijvoorbeeld in welke verhouding rood vlees, wit vlees, ei, vis, noten en peulvruchten worden gegeten als eiwitbron.
Broeikasgassen
Met deze gegevens berekenden de onderzoekers hoeveel uitstoot van broeikasgassen (uitgedrukt in kg CO2-equivalenten) gepaard gaat met de productie van het voedsel dat wordt aanbevolen in elk land. Daardoor werd duidelijk zichtbaar dat de verschillende eetgewoonten ook een verschil in milieu-impact met zich meebrengen.
Om de milieu-impact van de diëten goed te kunnen beoordelen, namen de onderzoekers in de vergelijking ook de broeikasgasuitstoot mee van het dieet dat de EAT-Lancet Commissie aanbeveelt. Dat dieetadvies is specifiek gericht op duurzaamheid en milieuvriendelijkheid.
Van de acht diëten geeft die van de VS de grootste uitstoot van broeikasgassen, namelijk 3,83 kg CO2-eq. Dat is mede te danken aan de hoge aanbevolen hoeveelheid zuivel. Nederland komt binnen op de tweede plek met 2,86 kg CO2 eq. India heeft de laagste CO2-uitstoot (0,86 kg CO2-eq), zelfs lager dan die van het EAT-Lancetdieet (1,36 kg CO2-eq). Als iedereen in de wereld een Indiaas dieet aanneemt, zou een heel groot deel van het milieuprobleem al zijn opgelost.
Eiwitbronnen
De uitstoot van het Indiase dieet is met name zo laag omdat het land alleen plantaardige eiwitbronnen aanbeveelt. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid eiwitrijk voedsel van 75 gram (de laagste van de zeven landen) gaat gepaard met een broeikasgasuitstoot van slechts 0,03 kg CO2-eq. In het Nederlandse voedingsadvies is de hoeveelheid eiwitrijk voedsel het dubbele van India, maar de broeikasgasuitstoot voor die voedselgroep is met 1,12 kg CO2-eq ruim 37 keer zo groot. Dat komt doordat ons eiwitrijke voedsel grotendeels uit vlees, vis en eieren bestaat en in mindere mate uit peulvruchten en noten.
De VS, die een vergelijkbare hoeveelheid eiwitrijk voedsel per dag aanbeveelt als Nederland (156 gram), creëert daarmee een nog hogere dagelijkse broeikasgasuitstoot van 1,84 kg CO2-eq. In de VS is rood vlees een belangrijkere eiwitbron dan in Nederland, waar in verhouding meer andere bronnen worden gegeten. Rood vlees staat erom bekend dat de productie gepaard gaat met veel uitstoot van broeikasgassen. Een vergelijkbaar effect is te zien bij Uruguay, een land dat puur en alleen dierlijke producten aanbeveelt als eiwitbron en veel rood vlees consumeert. Hoewel Uruguay een lagere dagelijkse hoeveelheid eiwitrijk voedsel aanbeveelt (91 gram) dan Nederland, is de bijbehorende broeikasgasuitstoot groter (1,50 kg CO2-eq).
Stimuleren
Wie zijn ecologische voetafdruk wil verkleinen, komt er helaas niet met het braaf opvolgen van het voedingsadvies van het Voedingscentrum, zo blijkt uit dit onderzoek. Wel moet hierbij een kanttekening worden geplaatst. De onderzoekers hebben alleen gekeken naar de broeikasgassen die worden uitgestoten bij de productie van voedingsmiddelen. Vervuiling door andere onderdelen van de voedselketen, bijvoorbeeld vervoer met het vliegtuig, zijn niet meegenomen. Ook is niet gekeken naar het landgebruik en waterverbruik dat nodig is voor de productie van voedsel. De cijfers geven dus slechts een deel van de volledige impact op het milieu weer. Toch lijkt het erop dat aanpassingen in het dieet een grote invloed op het milieu kunnen hebben. De Amerikaanse onderzoekers denken dat overheden hun bevolking kunnen stimuleren om milieuvriendelijkere dieetkeuzes te maken, als zij bij de voedingsrichtlijnen ook gegevens over CO2-uitstoot vermelden.
Beeld: Project Drawdown
Tekst: Lisa Dietz