Klimaatneutraal boeren vraagt om (lokaal) maatwerk

 

Als je inzoomt verandert je perspectief, zo weet iedere (amateur-)fotograaf. Blijkbaar geldt dat ook voor de uitstoot van broeikasgassen. Op wereldschaal zou bijna een kwart van de totale uitstoot worden veroorzaakt door de landbouw. Zoomen we in op Nederland, dan blijkt het nog maar een kleine tien procent. Als we nog verder inzoomen, naar een regio of zelfs naar een bedrijf, kantelt het perspectief nog verder en blijken er ineens mogelijkheden voor een klimaatneutrale landbouw.  

Aardappelen

Eind vorig jaar publiceerden Rodrigo Alvarenga en Lieselot Boone van de Universiteit van Gent de resultaten van een meerjarige analyse naar de CO2-voetafdruk van aardappelen. Meer in het bijzonder aardappelen die de afgelopen vijftien jaar zijn geteeld op de boerderij Hof ten Bosch in Huldenberg, net ten zuidoosten van Brussel. Hof ten Bosch is een van de Bayer Forward Farms, zelfstandige boerenbedrijven die samenwerken met agromultinational Bayer Crop Science bij het in praktijk brengen van duurzame ontwikkelingen in de landbouw.

Uit de analyse bleek dat die CO₂-voetafdruk was gedaald met 25 procent: van 75 kg CO_2eq per ton aardappelen in de periode 2005 - 2009 tot 65,8 kg CO_2eq per ton in de periode 2014 - 2019. Dat was te danken aan een aantal factoren, zoals een hogere opbrengst per hectare en het efficiënter benutten van minerale meststoffen en dieselolie. Ook werd er meer koolstof in de bodem opgeslagen door betere benutting van aardappelloof als compost en door aangepaste grondbewerking met minimaal ploegen. Daardoor werd de uitstoot van CO₂ netto zelfs negatief. Met andere woorden: de boerderij Hof ten Bosch produceert al tien jaar lang klimaatneutrale tot zelfs licht klimaatpositieve aardappelen.

Runderen

Begin dit jaar analyseerden Maria Vincenza Chiriacò en Ricardo Valentini van de Universiteit van Toscane de mogelijkheden voor het regionaal compenseren van de uitstoot van broeikasgassen door twee rundveehouderijen (persbericht hier). Bij elkaar opgeteld telden de bedrijven 1060 runderen op 803 hectare met een totale uitstoot van een kleine 4000 ton CO_2eq per jaar. Zou je die uitstoot kunnen compenseren, vroegen de onderzoekers zich af. Niet alleen door maatregelen op de boerderij, maar ook door gebruik te maken van de omgeving. In dit geval een gebied van een kleine 14.000 hectare in de omgeving van Viterbo, ongeveer 100 kilometer ten noorden van Rome.

De maatregelen op de twee boerderijen zelf bestonden onder meer uit het aanpassen van het voer, de productie van biogas en beter bodembeheer, inclusief weinig of niet ploegen. Daarmee zou je ongeveer twee derde van de uitstoot kunnen verminderen. De rest moet dan komen van maatregelen in de omgeving, zoals het laten staan van de kruidenrijke ondergroei in de olijfboomgaarden, het versnipperen van snoeiafval van diezelfde olijfbomen voor covergisting met dierlijke mest en het planten van bomen en andere landschapselementen.

Samenwerking

Alles bij elkaar leveren de maatregelen op de bedrijven zelf en in hun omgeving een zogeheten mitigatiepotentieel op van 4000 tot 6000 ton CO_2eq. Met andere woorden, in overleg met de buren kan de veehouder zijn CO₂-uitstoot meer dan compenseren. Althans volgens de rekenkundige exercitie van de Italiaanse onderzoekers. Hoe het in de praktijk uit zal pakken, zal sterk afhangen van de vraag hoe en op welk niveau je de samenwerking tussen boeren en hun buren gaat organiseren. 

 

 

 

Beeld: Monica Arellano-Ongpin CC BY-SA 3.0