Britten willen af van restricties op CRISPR-Cas

.

In de consultatie, de uitnodiging om commentaar, schrijft het Department for Environment, Food and Rural Affairs dat Groot-Brittannië zich niets meer hoeft aan te trekken van de uitspraak van het Europese Hof van twee jaar geleden. Volgens die uitspraak - waar we eerder over schreven - vallen alle organismen die verkregen zijn door mutagenese onder de strenge regels voor de toelating van genetisch gemodificeerde gewassen (gmos). 

Omstreden

De uitspraak van het Hof is wetenschappelijk gezien omstreden, omdat er - anders dan bij gmos - bij mutagenese geen soortvreemde genen worden ingebracht. Wat de uitspraak nog verwonderlijker maakt, is dat er een uitzondering is gemaakt voor de klassieke mutagene, waarbij ongericht veranderingen in het erfelijk materiaal worden aangebracht met behulp van straling en chemicaliën. Bij moderne mutagenese, zoals CRISPR-Cas en verwante technieken, worden juist heel gericht veranderingen aangebracht, op een manier die vergelijkbaar is met de zoek-en-vervangfunctie van de tekstverwerker.

Niet alleen wetenschappers, maar ook juristen trokken de wenkbrauwen op bij de uitspraak en met name bij de uitzondering die de rechters maakten voor de klassieke mutagenese. Eerder al kwam de advocaat-generaal van het Hof, Michal Bobek tot de conclusie dat die uitzondering qualitate qua ook voor de moderne vormen van mutagenese zouden moeten gelden. Het Hof besloot echter tot de starre uitleg van de gmo-richtlijn uit 2001 en gaf daarmee voedsel aan het vermoeden dat niet alleen strikt juridische overwegingen ten grondslag lagen aan hun besluit.

Druk neemt toe

Hoe het ook zij, de hoogste rechter had gesproken en alle lidstaten legden zich daarbij neer, zij het niet van harte. Met de Britse stappen op weg naar toelating van gmos neemt ook de druk in Brussel toe om in ieder geval gene editingtechnieken toe te laten. De Franse minister van landbouw, Julien Denormandie liet afgelopen vrijdag in een interviewweten dat moderne veredelingstechnieken geen gmo zijn. Eerder al gaf de tweede kamer minister Schouten van LNV de opdracht mee om zich hard te maken voor de mogelijkheid om CRISPR-cas en vergelijkbare technieken in te zetten voor de plantenveredeling.

Ook de tegenstanders van versoepeling organiseren zich. Vorige week publiceerde het Belgische weekblad Knack een opmerkelijk opiniestuk van een viertal hoogleraren van de Vrije Universiteit en de Université Libre in Brussel: twee rechtskundigen, een filosoof en een hoogleraar agro-ecologie. Onder het mom van een juridische uitleg van het voorzorgbeginsel pleiten zij voor het stellen van ongemakkelijke vragen rond onderzoek, innovatie en ontwikkeling op het gebied van moderne veredelingstechnieken. 

Huichelachtig

Los van hun nogal starre uitleg van het voorzorgprincipe (ze gaan uit van het gevaarsprincipe en de bijbehorende eis van gegarandeerde veiligheid) klinkt dat pleidooi nogal huichelachtig. Zeker nu een groot deel van de wereldbevolking reikhalzend uitkijkt naar het moment dat ze zullen worden geïnfecteerd met een vaccin dat is verkregen dankzij genetische modificatie. 

Nu kun je beweren dat de inzet van een genetisch gemodificeerd vaccin gerechtvaardigd is, vanwege de enorme crisis waar we in verkeren. OK, maar daar staat tegenover dat er een nog veel grotere crisis dreigt. Een crisis waarbij miljoenen mensen blijven steken in armoede en voortdurend worden bedreigd door de hongerdood. 

Daarmee is niet gezegd dat moderne veredelingstechnieken dé oplossing zijn voor het wereldvoedselvraagstuk. Daar is veel meer voor nodig, schrijft Olivier Honnay, hoogleraar ecologie, evolutie en biodiversiteitsbehoud aan de KU Leuven in zijn recent gepubliceerde essay Uitdagingen voor het verduurzamen van het mondiale voedselsysteem. Naast beperken van verliezen - ook te velde door ziekte- en plaagbestrijding - en aanpassingen van het dieet is het ook belangrijk om de kloof tussen feitelijke en potentiële opbrengst - de yield gap - te verkleinen. Verbeterd zaaigoed is daarvoor essentieel en levert zo ook een belangrijke bijdrage aan de voedsel- en bestaanszekerheid van kleine boeren en hun afnemers blijkt uit onderzoek van hoogleraar ontwikkelingsstudies Melinda Smale. 

Afschaffen gmo-richtlijn

De groeiende vraag naar voedsel en de gevolgen van klimaatverandering zorgen ervoor dat de kans groot is dat zich massale hongersnoden gaan voordoen in de nabije toekomst. Moderne veredelingstechnieken dragen bij aan het voorkomen daarvan. Het zou dan ook getuigen van een juiste toepassing van het voorzorgsprincipe als we dit wetenschappelijk aantoonbare risico proberen te verkleinen door de hele gmo-richtlijn uit 2001 gewoon af te schaffen. Dat kan best. Met de regelgeving rondom novel foods en de regels voor introductie van bestrijdingsmiddelen beschikt de EU over meer dan genoeg wettelijke mogelijkheden om eventuele risicos voor de gezondheid van mens en milieu uit te sluiten.

 

 

Beeld: Alliance for Science, Cornell University