Planten camoufleren zich tegen wildplukkers

 

 

Wereldwijd worden naar schatting ruim 50.000 plantensoorten als medicijn gebruikt, waarvan een groot deel in minder ontwikkelde landen en gebieden groeit. De handel in medicinale planten is lucratief. Er gaan tientallen miljarden in om en dat getal groeit jaarlijks, zo blijkt uit een recent rapport van een Amerikaanse marktonderzoekbureau. Voor wat het waard is: van een geschatte 84,5 miljard dollar in 2019 zou de markt stijgen tot ruim 400 miljard in 2026.

 

Verlies aan soorten

De grote vraag naar medicinale planten leidt ertoe dat ze veelvuldig in het wild worden geplukt. Daardoor worden duizenden plantensoorten met uitsterven bedreigd. Uitsterven van soorten geeft een afname van biodiversiteit en dat is op zich al een probleem. Ecosystemen kunnen hierdoor uit evenwicht raken met grote gevolgen voor andere dier- en plantensoorten. 

Een bijkomend probleem is dat we van het leeuwendeel van de tropische planten niet eens weten of zij een geneeskrachtige werking hebben. Jaarlijks gaan er plantensoorten verloren, niet alleen door wildplukken, maar ook door de houtkap in tropische regenwouden. Planten die misschien wel de genezing van kanker of andere levensbedreigende ziektes bij zich dragen.

 

Mantel van onzichtbaarheid

Gelukkig beginnen sommige planten zich te verdedigen tegen het wildplukken. In een recent gepubliceerd onderzoek beschrijven Chinese en Britse wetenschappers hoe de plant Fritillaria delavayi - familie van de wilde kievietsbloem - van kleur is veranderd, zodat die niet meer opvalt tegen de grijsbruine achtergrond van de helling waarop die groeit. (Zie ook  hier). Deze planten, waarvan de bol wordt gebruikt bij ademhalingsziekten, zijn geëvolueerd om minder zichtbaar te zijn voor het mensenoog. Of deze camouflagetactiek de planten zal redden van hun ondergang zal echter nog moeten blijken.

 

Biopiraterij

Medicinale planten worden namelijk ook anderszins bedreigd. De vegetale goudmijn heeft de interesse gewekt van doorgaans westerse bedrijven. Zij vragen octrooi aan op geneeskrachtige planten, zodat ze die kunnen verwerken tot een medicijn en voor een hoge prijs kunnen verkopen. Armere, lokale gemeenschappen in het land van oorsprong krijgen weinig tot niks terug te zien van de winst die de bedrijven maken. 

Lokale bewoners trekken daardoor niet alleen financieel aan het kortste eind door deze vorm van biopiraterij. Door de massale roof van medicinale planten hebben ze ook veel minder toegang tot die planten. Dat is schrijnend, want juist deze mensen hebben vaak geen toegang tot de moderne geneeskunde en zijn afhankelijk van wat de lokale natuur hen aan geneeskracht biedt. Op zijn minst zouden de medicijnen van hun planten voor hen beschikbaar en betaalbaar moeten zijn, zodat ze ook niet meer hoeven te plukken.

 

 

Beeld: Yang Niu. A en B tonen normale individuen, C en D individuen die zich camoufleren tegen wildplukkers