MINDER AMMONIAK ALS KALVEREN ZINDELIJK WORDEN

 

Voor wie het nieuws rondom het stikstofprobleem niet helemaal heeft bijgehouden: In Nederland zit een overschot aan reactieve stikstofverbindingen in de lucht, bestaande uit ammoniak en stikstofoxiden. Die komen terecht in de grond, die daardoor verzuurt. Gevoelige plantensoorten sterven af en daarmee verdwijnen ook zoogdieren, vogels en insecten die deze planten benutten. Het teveel aan stikstofoxiden komt onder andere in de lucht door uitlaatgassen van autos en fabrieken, maar ammoniak is met name afkomstig van de agrarische sector. Die ammoniak ontstaat wanneer mest en urine van koeien mengen.

 

Urine scheiden

Een ogenschijnlijk eenvoudige oplossing is om die mest en urine gescheiden te houden. Maar dat gaat zo makkelijk niet. Koeien zijn gewend om hun behoefte te doen wanneer het hen uitkomt. Een groot deel van de stalvloer is daarom bedekt met een laagje mest, waar de dieren bovenop plassen. De koeien zindelijk maken zou wel een goede oplossing zijn.

Zon gek idee is dat niet. We kunnen kinderen zindelijk te maken en honden en katten ook. Duitse onderzoekers gingen de uitdaging aan met vijf kalfjes van drie maanden oud. Ze gebruikten daarvoor hetzelfde protocol dat voor mensen goed werkt: het dier onderbreken op het moment dat het urineert en dan begeleiden naar een toegewezen plek waar het zijn behoefte mag afmaken.

 

Zindelijkheidstraining

De onderzoekers leerden de kalfjes dat zij naar een latrine in de stal konden gaan wanneer hun halsband een trilsignaal afgaf. In de latrine kregen ze dan een beloning in de vorm van een zoete drinkoplossing. Toen de dieren dat trucje onder de knie hadden begon de echte test. Om zoveel mogelijk trainingsmomenten te creëren in een kort tijdsbestek kregen de kalfjes plaspillen. Wanneer een kalf aanstalten maakte om te gaan plassen, gaven de onderzoekers haar een trilsignaal via de halsband. Dan stopte ze met plassen, liep naar de latrine en vervolgde daar het ledigen van haar blaas terwijl ze van haar zoete suspensie genoot.

Althans, dat was het idee. In 41 van de 65 plasbeurten in het onderzoek liepen de kalfjes braaf naar de latrine om daar hun behoefte te doen. In de meeste andere gevallen redden de dieren het niet en lieten ze in de loopgang naar de latrine hun plas al gaan. Het is dus nog geen waterdicht systeem (pun intended), maar de studie laat wel zien dat er potentie zit in zindelijkheidstraining bij kalveren.

 

Twee vliegen in één klap

Als in de stallen in Nederland alleen nog maar zindelijke koeien zouden rondlopen, zou de uitstoot van ammoniak uit de veehouderij drastisch omlaag gaan. Een uitkomst voor minister Schouten en voor de natuur. Ook de koeien hebben er baat bij, tenminste als het lukt om kalfjes te leren ook hun grote boodschap op een aparte plek te doen. Momenteel staan of liggen ze de hele dag in een laag mest en dat kan ontstekingen geven aan hoeven en uiers. Zindelijke koeien betekent een schonere stal en dus een lager risico op infecties.

---

Tekst: Lisa Dietz Beeld: Ellen Meinen