Minder stoppende varkenshouders, minder stikstofreductie
Het tijdschrift De Groene Amsterdammer schrijft dat de hoeveelheid stikstof die met de sanering vrijkomt daarmee lager is dan aangenomen en dat de PBL een rekenfout heeft gemaakt. Het planbureau ontkent dit echter. Maar de Saneringsregeling Varkenshouderij (Srv) gaat niet over stikstof, maar over geur. De stikstof was bijvangst. Voor de Srv is een drempelwaarde voor geur ingesteld van 0,4 odeureenheden. Er meldden zich 502 bedrijven, waarvan 407 in aanmerking kwamen voor een beschikking. Dat aantal lijkt nu eerder 250 bedrijven te zijn. Minister Schouten had de stikstofreductie echter wel meegenomen in haar stikstofbeleid om ruimte te creëren voor de bouwsector. Nu er minder bedrijven lijken meedoen, daalt ook de stikstofreductie en heeft Schouten wellicht teveel ruimte aan de bouw gegevens. Dat steekt een spaak in het wiel van haar stikstofplannen.
Dat er nu minder bedrijven lijken deel te nemen, heeft volgens DLV-er Marco Hol te maken met het feit dat een deel van de varkenshouders denktijd wilde hebben om hun toekomst te bepalen, een ander deel heeft uitgestel gekregen om zaken te bespreken en te regelen met de gemeenten, zo vertelt Hol aan Nieuwe Oogst. Nu extern salderen ook mogelijk is, weten varkenshouders ook wat hun restwaarde is en mogelijk zal dit ook invloed hebben op de deelname aan Srv. In de herfst wordt officieel bekend hoeveel bedrijven er daadwerkelijk meedoen aan de saneringsregeling.
Half miljard euro belastinggeld
Maar het kleiner aantal deelnemende bedrijven is niet het enige aspect dat Investico heeft blootgelegd. De Groene Amsterdammer noemt de regeling peperduur en inefficiënt.Varkensboeren worden volgens het weekblad uitgekocht met bijna een half miljard euro belastinggeld. Formeel ter bestrijding van stank, stikstof en broeikasgassen, maar de echte winnaars zijn naar de mening van de onderzoeksjournalisten de Rabobank en de uitgekochte boeren.
We rekenden uit dat de Rabobank, die de voorwaarden voor de subsidieregeling ontwierp, zon veertig procent ontvangt van het overheidsgeld in de vorm van door varkensboeren afgeloste leningen. Bovendien ontdekten we een essentiële fout in de voorspelde stikstofreductie waardoor de minister, met haar greep in de kas, nu al meer stikstof aan de bouw heeft beloofd dan de regeling ooit zal kunnen opbrengen. Minder stank, minder stikstof en ook nog eens klimaatwinst: dat waren de worsten die de Tweede Kamer werden voorgehouden om de uitkoop van varkensboeren met belastinggeld te rechtvaardigen.
Vooral moderne bedrijven
Voorts ontdekte Investico dat de uitgekochte boeren zon veertig procent van het saneringsgeld zullen gebruiken om hun leningen bij de Rabobank af te lossen, berekende Investico. Robert Hoste, econoom varkensproductie van Wageningen Universiteit & Research, controleerde en verbeterde de berekening. Het bedrag kan oplopen tot 180 miljoen euro, waarmee de bank bijna tien procent van zijn totale krediet in de varkenshouderij in één keer zal terugkrijgen.
Uit gesprekken met varkenshouders die aan de regeling deelnemen, blijkt het volgens De Groen Amsterdammer dat het regelmatig over moderne bedrijven gaat die minder geur en stikstof uitstoten. De vrijwillige regeling is daarmee naar de mening van de journalisten ook ineffectief. Voor zowel geur als stikstof is een sanering op vrijwillige basis dus weinig geschikt. De regeling zal wél zorgen voor minder broeikasgassen, zoals in het klimaatakkoord wordt beloofd, maar is per bestede euro een van de minst effectieve klimaatmaatregelen die de overheid neemt
Misbruikt als stikstofmaatregel
In het artikel van De Groen Amsterdammer werd ook POV-er Eric Stiphout (Producentenorgansiatie Varkenshouderij) om zijn mening gevraagd. Hij vindt dat de regeling door de minister is misbruikt als stikstofmaatregel. Dat heeft de organisatie tijdens vergaderingen met de Rabobank en het ministerie ook meerdere malen laten weten en zette de voortgang van de commissie onder zware druk. Maar de minister had haast en nam daarom genoegen met een beperkt stikstofeffect net voldoende reductie om de bouw op korte termijn ruimte te bieden.
Rudy Rabbinge, emeritus hoogleraar aan de Wageningen Universiteit en lid van de commissie-Remkes die het kabinet moet adviseren over stikstofproblematiek noemt in het artikel de opkoopregeling voor varkensboeren een dure liefhebberij met slechts een gering effect op de verzuring van beschermde natuurgebieden. Bovendien heeft hij inmiddels genoeg van de gelegenheidsargumenten van minister Schouten. Als je wilt saneren, zeg het dan gewoon.
Tekst: Reinout Burgers Beeld: Susan Rexwinkel
