Corona stuwt consumentprijs omhoog en boerenprijs omlaag
Dit blijkt uit de tweemaandelijkse toelichting op de voedselprijzenmonitor van Wageningen Economic Research en CBS. De index van producentenprijzen (PPI) is vanaf dit moment gebaseerd op de binnenlandse afzet. Voorheen werd de PPI van het totaal van de afzetprijzen (inclusief export) gebruikt. De PPI van de binnenlandse afzet is volgens Wageningen en CBS echter een betere indicator voor de prijsontwikkeling in de Nederlandse ketens.
Over de periode van twee maanden van februari tot en met maart stegen de prijzen van pluimveevlees en fruit met 3 procent. Van tafelaardappelen met meer dan 5 procent en de prijs van varkensvlees met 10 procent. De prijsstijgingen hebben te maken met de toegenomen vraag in de detailhandel. De vraag uit de horeca is echter stilgevallen door de lockdown waarmee de coronabesmetting wordt bestreden.
Aardappelen en graan
De consumenten in de winkels moesten meer betalen. De aardappelprijzen af boerderij gingen door coronacrisis onderuit. De aardappelteler zag zijn opbrengstprijs flink dalen met 11 procent, nadat de prijs in het seizoen 2019/2020 geleidelijk was gestegen naar 123 punten in februari. De sector fritesaardappelen heeft te kampen met een wereldwijd ingestorte vraag. De consumentenprijsindex van aardappelen is in maart uitgekomen op 134 (2015=100). Dat is 3 procent hoger dan in februari, maar 18 punten minder dan in juli 2019. De producentenprijsindex was in 2019 stabiel en daalde vanaf begin 2020 naar 114 punten in maart.
De verkoopprijzen van producenten van brood en broodproducten zijn de afgelopen twee maanden licht gestegen. Deze prijzen zijn weinig afhankelijk van de actuele ontwikkelingen op de wereldtarwemarkt, omdat de prijsrisicos en grondstofvoorziening veelal worden afgedekt door contracten. De consumentenprijsindex van brood steeg iets minder hard en kwam in maart op 105 punten (2015=100). Dat is ruim 1 procent hoger dan twee maanden ervoor en ook ruim 1 procent ten opzichte van maart vorig jaar. Door de coronacrisis is de vraag naar tarwe voor de aanleg van voorraden toegenomen. De prijsindex af boerderij is gestegen naar 110 punten in maart, 11 procent hoger dan in augustus 2019. Dus het is niet alleen kommer en kwel onder de akkerbouwers.
Rund- en kippenvleesproducten
De vleesproducten laat ook een bijzonder verloop zien. De consumentenprijsindex van rundvlees kwam in maart 2020 uit op een relatief hoog niveau van 112 punten (2015=100). De rundvleesprijs van de verwerkende industrie is met 109 punten eveneens relatief hoog, maar de prijsindex af boerderij is in maart met 102 punten echter relatief laag voor het seizoen. De marktverstoringen in binnen- en buitenland als gevolg van de coronapandemie zijn volgens Wageningen en CBS nog nauwelijks zichtbaar in de maartcijfers en de verwachting is dat de cijfers voor april en mei een nog contrastrijker patroon laten zien.
In de eerste maanden van 2020 is de consumentenprijsindex van pluimveevlees ook gestegen. De index was in maart 118 (2015-100), een stijging van bijna 3 procent ten opzichte van januari. De prijzen af slachterij (producentenprijzen) stegen ook in deze periode, evenals de prijzen af boerderij. In januari was de index van af boerderijprijzen 91 en in maart was deze gestegen naar 95. De stijging komt na een periode van lage prijzen aan het einde van vorig jaar. Het is dus een herstel naar een normaal prijsniveau. De invloed van de coronacrisis is nog niet zichtbaar in deze cijfers: pas eind maart was er een forse daling in de prijs af boerderij voor reguliere vleeskuikens.
Corona versus Afrikaanse varkenspest
De consumentenprijsindex van varkensvlees is door de Afrikaanse varkenspest en enorme vraag uit China sinds de zomer van 2019 sterk in beweging en omhoog gegaan. Waar deze in het verleden schommelde tussen enkele punten onder en boven de 100, is deze gestegen naar 113 punten, daarna iets teruggezakt en in februari en maart met 10 procent gestegen tot 120 punten. Het lijkt erop dat de retail opnieuw een correctie doorvoert naar aanleiding van gestegen inkoopprijzen. De producentenprijzen en prijzen af boerderij liggen in maart ook nog op een hoog niveau. De negatieve effecten van de coronacrisis zullen echter pas in de april en mei cijfers naar voren komen, want de afzet van varkensvlees verliep moeizamer en tegelijkertijd sloten enkele slachthuizen in en rondom Nederland of konden door de coronamaatregelen minder varkens slachten. De slachtcapaciteit daalde fors en de onzekerheid nam toe.
Vreemd genoeg was in de afgelopen periode geen overaanbod van varkens en de vraag ook nog eens goed was. Dat heeft er voor gezorgd dat er in de eerste instantie geen paniek op de varkensmarkt uitbrak. Toch ging de varkensmarkt uiteindelijk ook onderuit door corona. Tussen maart en eind mei zakte de varkensprijs met 47 centen per kilogram geslacht gewicht (been en vlees) in elkaar. Als een slachtvarken ongeveer 95 kilogram weegt, is dit meer dan 44 euro per varken minder. Een varkenshouder, die in de afgelopen maanden duizend varken afleverde, heeft zijn inkomen fors zien dalen.
Ei is grootste prijsstijger
De grootste prijsstijger is ongetwijfeld het ei. Dat het eitje populair is bleek al snel aan het begin van de crisis. De schappen met wc-papier en eieren waren binnen enkele dagen compleet leeggeroofd. De vraag na de hamsterweken bleef op een hoog niveau en dat had een positieve weerslag op de eierprijzen af boerderij. De consumentenprijsindex van eieren is in de eerste maanden van 2020 daarom ook op een hoog niveau gebleven. In maart 2020 was de index 141 punten (2015=100). De prijzen af eierpakstation vertoonden een kleine daling in de eerste maanden van 2020. De eierprijzen af boerderij stegen duidelijk tussen januari en maart. In januari was de index 103 punten en in maart was deze gestegen naar 112 punten. Deze ontwikkeling is echter ook geheel in lijn met het normale seizoenspatroon met hogere prijs in de aanloop naar Pasen en daardoor niet helemaal op het conto van de coronacrisis te schrijven.
Melkveehouder krijgt minder melk
De prijzen van zuivelproducten vertoonden afgelopen periode nauwelijks veranderingen. De consumentenprijsindex van zuivel is in februari en maart uitgekomen op 112 punten (2015 =100), een stijging van 1 procent ten opzichte van januari. Vooral diverse andere zuivelproducten dan melk, zoals yoghurt, kaas en kwark zijn in prijs iets gestegen. De producentenprijzenindex van zuivel is in maart op 119 punten uitgekomen. Hoewel geen enorme stijging ten opzichte van begin januari dit jaar; het is wel een recordhoogte in de laatste 10 jaar. De prijsindex af boerderij is in maart echter uitgekomen op 105 punten. Ondanks de hogere retailprijzen zag de melkveehouder zijn melkprijs met 4 procent dalen in vergelijking met eind 2019. Verwacht wordt dat de coronacrisis de melkprijzen onder druk zal zetten.
Tekst: Reinout Burgers Beeld: Ruth van Schriek
