Volle melk maakt slanker en ouder
Eerder al stelde diezelfde Jonathan Maguire vast dat kinderen die geitenmelk, amandel- of havermelk drinken gemiddeld een halve centimeter kleiner blijven dan kinderen die groot worden met koemelk. Voor ouderen lijkt volle koemelk minder gezond. Een studie van de Brigham Young Universiteit onder bijna 6000 volwassenen concludeert dat volle melkdrinkers sneller verouderen dan mensen die magere melk drinken. Persbericht hier.
Volle melk en toch minder vet
Eerst het verband tussen volle melk en slankheid bij jonge kinderen. Maguire en zijn groep zochten in diverse databestanden naar studies waarin de relatie tussen koemelkconsumptie en adipositas (vetzucht) bij kinderen van 1 tot 18 jaar is onderzocht. Van de bijna 6000 onderzoeken die de (automatische) zoektocht opleverde, bleken er 28 te voldoen aan de criteria. In 18 studies bleek er een negatieve relatie te zijn tussen de consumptie van volle melk en vetzucht. Ofwel, consumptie van volle melk leidde tot minder overgewicht. In de overige tien studies werd geen relatie vastgesteld.
Voor de daadwerkelijke meta-analyse werd slechts de helft van de geselecteerde studies gebruikt en dan met name die studies waarin overgewicht en obesitas daadwerkelijk waren gemeten en gerelateerd aan de consumptie van volle, halfvolle, magere of plantaardige melk. In totaal betrof het ruim 20.000 kinderen, waarvan minder dan de helft volle melk (3,25%) dronk. Die Joris Driepinters hadden, zoals gezegd een 40 procent lagere kans op overgewicht en obesitas dan hun leeftijdsgenoten die groot werden met halfvolle en magere melk (0,1 2%).
Sneller vol
De resultaten sluiten aan bij een eerdere studie van Maguire en collegas van vier jaar geleden. Geen meta-analyse, maar een epidemiologische studie bij een kleine 3000 gezonde Canadese kinderen tussen de 2 en 6 jaar oud. Ze deden mee aan een programma waarbij ze vanaf hun geboorte werden gevolgd. Ongeveer de helft daarvan dronk volle melk, 35 procent halfvolle en 16 procent magere melk (0,5 - 1%). De Body Mass Index (BMI, een maat voor gezond gewicht) van de volle melkdrinkers was 0,72 eenheden lager dan die van de halfvolle en magere melkdrinkers. Bovendien hadden de volle melkdrinkers een betere vitamine D- status.
Dat laatste laat zich verklaren doordat vitamine D een vetoplosbare vitamine is, maar waarom volle melk geassocieerd is met minder overgewicht, is niet zo gemakkelijk te verklaren. Maguire houdt het er op dat kinderen die volle melk drinken vermoedelijk eerder een vol gevoel hebben en daarom minder snel grijpen naar koek, snoep of frisdrank of andere voedingsmiddelen die minder gezond zijn en meer calorien bevatten.
Feit is wel dat zijn bevindingen ingaan tegen de adviezen van onder meer het Voedingscentrum om kinderen vanaf een jaar oud twee bekers halfvolle of magere melk te geven. Of die adviezen nu onmiddellijk aangepast moeten worden, is de vraag. Zo overtuigend is het onderzoek niet, zeker niet zolang er geen interventiestudie is geweest. Wel zou de uitkomst aanleiding kunnen zijn om voedingsadviezen wat minder dwingend te formuleren.
Koemelk maakt langer
Dan het effect van koemelk op lengtegroei. In de eerdergenoemde studie bij kinderen tussen de 2 en 6 jaar oud zagen Maguire en collegas dat kinderen die koemelk dronken 0,2 centimeter langer waren dan het gemiddelde. Kinderen die geen koemelk dronken, maar geiten-, schapen- of plantaardige melk, waren 0,4 centimeter korter dan het gemiddelde. De verschillen zijn klein, maar op een totaal van ruim 5000 kinderen niet zonder betekenis.
Volgens Maguire zou het verschil veroorzaakt kunnen worden (voor zekerheden is geen plaats in dit type onderzoek), doordat koemelk een betrouwbare en gecontroleerde bron van eiwitten en vetten is. Bij de meeste andere melksoorten is de samenstelling niet gereguleerd, waardoor de voedingswaarde sterk uit een kan lopen. Hier wreekt zich het feit dat de onderzoekers geen onderscheid hebben gemaakt tussen dierlijke melk en plantaardige melk. Daarvoor was de categorie niet-koemelk met 13 procent van het totaal waarschijnlijk te klein.
Hoe vetter, hoe ouder
Tot slot de melkconsumptie van volwassenen in relatie tot hun leeftijd. Larry Tucker is hoogleraar bewegingswetenschappen aan de Brigham Young University in Utah, een universiteit die - heel toepasselijk - eigendom is van de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen. Tucker onderzocht de relatie tussen het drinken van volle, halfvolle en magere melk op de telomeren. Een telomeer is een zich herhalend stuk DNA aan het uiteinde van een chromosoom. De lengte van een telomeer is sterk gecorreleerd met de biologische leeftijd: Hoe ouder, hoe korter het telomeer.
Uit het onderzoek bleek dat per procent melkvet, telomeren 69 basenparen korter waren. Een aantal dat zich vertaalt in een vier jaar oudere biologische leeftijd. Als je volle melk drinkt, ben je dus biologisch gezien ruim acht jaar ouder dan iemand van dezelfde leeftijd die magere melk drinkt. Vreemd genoeg hadden deelnemers die helemaal geen melk dronken, kortere telomeren dan degene die magere melk dronken.
Tucker zelf kan de uitkomst wel relativeren. In het persbericht vertelt hij dat hij met hetzelfde gemak een verhaal kan vertellen over het belang van melk voor de gezondheid als over het tegendeel. Melk is waarschijnlijk het meest omstreden voedingsmiddel in dit land, zegt hij. Maar de resultaten van dit onderzoek zijn op zijn minst de moeite waard om eens verder over na te denken.
Een mening over dit artikel? Reageer op onze Twitter, Facebook, Instagram of LinkedIn. Een opinieartikel is ook van harte welkom. Mail dan even met de redactie (redactie@vork.org). Geïnteresseerd in de andere artikelen van VORK? Word abonnee, vraag een gratis proefnummer aan en schrijf je in voor de tweewekelijkse Vork-nieuwsbrief. Student? Wellicht is het speciale studentenabonnement dan iets voor jou.
Tekst: Joost van Kasteren Beeld: Vork archief