Meer houtproducten met minder bos

Het wereldwijde oppervlakte bos daalt elk jaar met ongeveer 0,07 procent, maar desondanks bereikte de mondiale productie van en handel in belangrijke houtproducten in 2018 zijn hoogste niveau sinds de Wereldvoedselorganisatie FAO in 1947 begon met de registratie van bosstatistieken. De waarde van de internationale handel lag vorig jaar 11 procent hoger dan in 2017. Ook de houtproductie voor brandstof groeide; vooral in Noord-Amerika en Europa. Bovendien nam de productie van duurzaam hout toe en dat vormt een alternatief voor klimaatonvriendelijke producten. Nederland speelt met jaarlijkse houtproductie van de 0,8 en 1,0 miljoen m3 in de wereldwijde houthandel totaal geen rol van betekenis.

Het lijkt een contradictie: Het wereldwijde bosareaal moet massaal groeien en CO2 op te slaan om daarmee de antropogene klimaatverandering tegen te gaan, maar tegelijkertijd staat de houtproductie op het hoogste niveau ooit en is er tegelijkertijd al ruim 1 procent van het wereldwijde bosareaal in 15 jaar verdwenen. De wereld zou toch juist minder hout moeten produceren en meer bossen laten staan. De toename van de houtproductie en het dalend bosareaal geeft de impressie dat de bossen worden leeggeroofd. Bovendien wordt voor elke hectare bos tussen 500 en 1200 ton opgeslagen CO2 vrijgemaakt en dit zal ooit weer in de atmosfeer terecht komen. Dat de houtproductie en handel gegroeid is, lijkt dus geen goede ontwikkeling.

Simpel gedacht klopt deze beredenering, maar hout is wellicht het enige constructiemateriaal dat ook CO2 opslaat, natuurlijk geproduceerd kan worden en heel goed recyclebaar is; van meubels naar chipboard tot papier en brandstof. Daarnaast wordt het areaal duurzaam bosbeheer wereldwijd steeds groter en is er net als in de landbouw een grotere opbrengst per hectare te zien. Dat verklaart deels waarom de houtproductie naar verhouding harder is gegroeid en het wereldwijde bosareaal is gekrompen.

Duurzame ontwikkeling

De toegenomen productie van hernieuwbare bosproducten biedt de mogelijkheid om fossiele producten met een hogere CO2-voetafdruk te vervangen en zo bij te dragen aan de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling", stelt Sven Walter, senior bosbouwfunctionaris, die aan het hoofd staat van het FAO-team voor bosbouwproducten en -statistieken. Volgens de laatste gegevens van de FAO zijn er in 2018 wereldwijd recordvolumes van houtproducten geproduceerd en verhandeld, zoals industrieel rondhout, gezaagd hout en panelen op basis van hout bereikte.

De snelste groei werd gezien in Noord-Amerika, Europa en de Aziatisch-Stille Oceaan regio, grotendeels gedreven door positieve economische groei. China is belangrijk geworden als producent en consument van bosproducten en heeft de VS onlangs ingehaald met de productie van gezaagd hout. Het land is veruit de grootste producent en consument van platen en papier op houtbasis. In 2018 is de invoer van industrieel rondhout in China met 8 procent gestegen, terwijl de productie en consumptie van gezaagd hout en panelen in dat land nog steeds sneller groeide dan in de rest van de wereld.

Meer houten bouwmaterialen

De productie van gezaagd hout en houtpulp groeide in 2018 wereldwijd met 2 procent en de productie van zowel gezaagd hout als panelen bereikte een recordhoogte met respectievelijk 188 miljoen ton en 66 miljoen ton. De wereldwijde productie van spaanplaat en OSB-houtpanelen, die vaak worden gebruikt in de bouw en de meubelindustrie, liet van alle houtproductcategorieën de snelste groei zien, met respectievelijk 25 procent (bouw) en 13 procent (meubels) tussen 2014 en 2018. Het grootste deel van de groeiende vraag naar deze producten kwam uit Oost-Europa, inclusief de Russische Federatie.

Vorig jaar steeg de industriële rondhoutproductie in de wereld met 5 procent tot een recordproductie van 2,03 miljard kubieke meter. De wereldhandel kende een groei van 7 procent, waarbij China een aandeel van 25 procent in de import had. Nieuw-Zeeland nam de Russische Federatie over en werd in 2018 de grootste exporteur van industrieel rondhout.

Houtpellets booming business

Schijnbaar zijn houtgestookte, en in Nederland controversionele, biomassacentrales wereld booming, want de productie van houtpellets als brandstofbron is de laatste jaren sterk toegenomen. Dat komt vooral door de Europese vraag, die wordt gestimuleerd door de Europese Commissie vastgestelde bio-energiedoelstellingen. De wereldwijde productie steeg met 11 procent naar 37 miljoen ton.

Afgezien van de lokale toegenomen luchtvervuiling en de relatief hoge CO2 uitstoot zorgt hout als brandstof wel voor een verminderde afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Daarnaast gaat het niet louter om hele bomen of bossen die geveld worden voor pellets, maar vaak om afvalhout door dunningen, snoeien en kap. Ook worden de meeste bossen weer aangeplant, waardoor er opnieuw CO2 wordt vastgelegd. Europa en Noord-Amerika namen het grootste deel van de wereldwijde productie voor hun rekening, maar in de Aziatisch-Stille Oceaan regio is de vervaardiging verdubbeld tot 15 procent tussen 2014 en 2018.

Recycling hout

Hout wordt dus steeds meer een gewild product en dat betekent dat men ook meer hout gaat recyclen; bijvoorbeeld hout uit de bouwsector dat kan worden hergebruikt. In 2018 bedroeg het verbruik van teruggewonnen hout na consumptie meer dan 27 miljoen ton. FAO houdt sinds een aantal jaren de gegevens bij van het hergebruik van hout. Deze nieuwe gegevens zijn nuttig voor het monitoren van de duurzame circulaire bio-economie en voor het begrijpen van de levenscyclus van geoogste bosproducten", vertelt de FAO- bosbouwdeskundige Walter en hij ziet dat de beschikbaarheid van informatie over het hergebruik van bosproducten gestaag toeneemt.

Overigens blijkt dat in het verdergaande computertijdperk en social media er één product is dat een gestage daling kent: Papier. De wereldwijde productie van papier en karton kromp in 2018 met 2 procent. De productie van druk- en schrijfpapier daalde zelfs met 4 procent op het laagste niveau sinds 1996.

Nederland klein in hout

De voorraden staand hout in Nederland zijn volgens de cijfers van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) sinds 2000 jaarlijks met gemiddeld meer dan 1,3 miljoen m3 gegroeid. Dit is een gemiddelde jaarlijkse groei van 1,9 procent. In 2015 bedroeg de staande houtvoorraad 80,9 miljoen m3. De afgelopen vijftien jaar zijn de bosgebieden uitgebreid en recentelijk is ook de voorraad per hectare toegenomen. De jaarlijkse houtproductie van Nederlandse bossen is relatief stabiel en schommelt tussen de 0,8 en 1,0 miljoen m3.

Een mening over dit artikel? Reageer op onze Twitter, Facebook, Instagram of LinkedIn. Een opinieartikel is ook van harte welkom. Mail dan even met de redactie (redactie@vork.org). Geïnteresseerd in de andere artikelen van VORK? Word abonnee, vraag een gratis proefnummer aan en schrijf je in voor de tweewekelijkse Vork-nieuwsbrief. Student? Wellicht is het speciale studentenabonnement dan iets voor jou.

Tekst: Reinout Burgers Beeld: Pixabay