Voeding op maat

Dit artikel komt uit de eerste editie van VORK 2017. Wilt u VORK niet missen? Word dan vandaag nog <a href="https://www.vork.org/vork-ontvangen/">abonnee</a> of vraag een <a href="https://www.vork.org/vork-ontvangen/">gratis proefnummer</a> aan. Student? Vraag dan het speciale <a href="https://www.vork.org/student/">studentenabonnement</a> aan. Wat voor diabetes type 2 geldt, geldt ook voor andere voedingsgerelateerde aandoeningen, zoals een te hoog cholesterolgehalte en een te hoge bloeddruk. Er zijn vijf mechanismen die hoge bloeddruk kunnen veroorzaken, waarvan zout er een is. Het algemene advies is om minder zout te eten bij hoge bloeddruk, maar bij een aantal patiënten zal dat geen effect hebben en moet je naar andere oplossingen zoeken. Idem dito voor leververvetting, het fenomeen dat de lever steeds meer vet gaat opslaan. De oorzaak daarvan kan een tekort zijn aan choline waardoor de vetten de lever niet uit kunnen. Maar het kan ook een tekort zijn aan carnitine waardoor het vettransport stagneert. In beide gevallen heb je een specifiek voedingsadvies nodig. Preventie Een persoonlijk voedingsadvies is volgens Van Ommen niet alleen van belang voor het bestrijden van voedingsgerelateerde aandoeningen, maar ook voor preventie; het voorkomen van die aandoeningen. Van Ommen: Van belang daarbij is wat je wilt bereiken. Een wielrenner die op topniveau wil presteren moet vooral veel koolhydraten eten als energiebron. Een gewichtheffer daarentegen die spiermassa wil kweken, moet het aandeel eiwitten in zijn dieet verhogen. Ook ouderen zijn overigens gebaat met meer dan de aanbevolen hoeveelheid eiwitten in hun dieet, vanwege de versnelde afbraak van spieren door minder bewegen. In de preventie zie je dus al een onderscheid tussen de verschillende groepen. Wij denken dat de wetenschap nu zo ver is dat we een op de persoon toegespitst voedingsadvies kunnen geven. Algoritme Sinds 2015 werken Van Ommen en andere TNO-collegas samen met Habit, een spin off van het Amerikaanse voedingsbedrijf Campbell Soup dat er ruim dertig miljoen dollar in investeert. Habit geeft niet alleen persoonlijke voedingsadviezen, maar levert ook de maaltijden die daarbij horen. Van Ommen: Het advies is gebaseerd op een challenge test, een drankje dat glucose, vetten en eiwitten bevat. Qua voedingswaarde is het vergelijkbaar met een stevig Amerikaans ontbijt. Daarmee geef je als het ware een klap op het systeem; een soort stresstest. Voorafgaand aan de challenge en een half uur en twee uur daarna prik je een druppel bloed. Met wat speeksel stuur je die bloedmonsters naar Habit, samen met gegevens over zaken als lengte, gewicht, leeftijd en lichaamsbeweging. Daar wordt een aantal bepalingen gedaan - in totaal ruim zestig indicatoren - en op basis daarvan wordt via de Nutrition Intelligence Engine een op de persoon afgestemd voedingsadvies gegeven. Een personal coach helpt vervolgens via telefoon en email om die doelen te realiseren. Een interessante mogelijkheid is het oprichyten van een coöperatie, waarbij mensen gezamenlijk hun gezondheidsdata tot waarde brengen Een Nutrition Intelligence Engine klinkt wel een beetje als hocus pocus. Hoe werkt het? Van Ommen: Het zijn in essentie heel veel aan elkaar geplakte simpele algoritmes waarmee honderden beslissingen van het type alsdan worden genomen. Dus als je te dik bent, zul je je energie-inname moeten terugbrengen van 3000 naar 2700 kcal per dag of zoveel extra bewegen dat je 300 kcal per dag meer verbruikt. De beslissingen van het algoritme berusten op een grote hoeveelheid gepubliceerd voedingsonderzoek die het wetenschappelijke bewijs leveren voor al deze als-dan-beslissingen. Voor ons doel, een voedingsadvies op maat, is het belangrijk om naar biochemische en fysiologische parameters te kijken en op basis daarvan beslissingen te nemen. En dat doen die algoritmes. Er is kritiek dat die algoritmes niet openbaar en dus ook niet toetsbaar zijn door andere wetenschappers. Van Ommen: Dat is de keuze van het bedrijf. Als wetenschappelijk adviseur kan ik alleen zeggen dat alle stappen in de algoritmen gebaseerd zijn op peer reviewed wetenschappelijk onderzoek. Daar waar geen of te mager wetenschappelijk bewijs aanwezig was, is dat niet opgenomen in de beslisbomen. Een ander, fundamenteler punt van kritiek is dat de wetenschap - ook de systeembiologie - nog niet ver genoeg ontwikkeld zou zijn om een persoonlijk voedingsadvies te kunnen geven. Van Ommen: Die kritiek slaat vooral op de vele bedrijven en bedrijfjes die voedingsadvies geven op basis van alleen een DNA-analyse. Zon analyse laat bijvoorbeeld zien dat je aanleg hebt voor diabetes, dus dat je moet oppassen met suiker. Dat is veel te kort door de bocht, want er is een grote spreiding tussen genotype - de erfelijke code - en het fenotype - de wijze waarop erfelijke eigenschappen zich manifesteren. Omgevingsinvloeden spelen daarin ook een grote rol. Daarom gebruikt Habit genetische informatie alleen als aanvulling op biomarkers en gegevens over leefstijl. Omdat die relaties allemaal wetenschappelijk zijn onderbouwd, levert dat een stevige basis voor een persoonlijk voedingsadvies. Bovendien is er inmiddels ook een aantal interventiestudies gedaan, waaruit blijkt dat de adviezen effectief zijn. Die worden binnenkort gepubliceerd.