Biomassa wordt Neerlands nieuwe gasgoudmijntje

Nog niet eens zolang geleden was biomassa een afvalproduct en ontvingen verwerkers geld toe. Die tijden zijn rap veranderd, want van biomassa kun je energie en brandstoffen maken. En aan biobrandstoffen heeft de wereld nooit genoeg. Zeker Nederland niet, dat achterblijft in het gebruik van duurzame energie. Maar biomassa kan zomaar het nieuwe gasgoudmijntje van Nederland worden, want naast groen gas timmert de pyrolyse-olie techniek van houtsnippers flink aan de weg om het natuurlijk gas te vervangen. Maar de route is nog lang.

Duurzame energie is sizzling hot en elke nieuwe techniek wordt met een vurig pleidooi aangekondigd als de redding van de wereld. Deze technieken kosten bergen met geld en het optimisme bij een introductie moeten investeerders verleiden. Helaas heeft de wereld veel ideeën voorbij zien komen en even snel weer zien gaan. Maar er is één bron van potentiele energie en voor innovatie die telkens als een feniks uit haar as verrijst: biomassa. Inmiddels zijn er veel biomassaverwerkende technieken ontwikkeld, waarvan er weinig echt rendabel en efficiënt bleken of een wezenlijke bijdrage leverden aan het broeikassgassenprobleem.

Groen gas door biovergisting

Biovergisting met biogas blijft zich echter tot op heden doorontwikkelen. Al wordt de belofte, die de Gasunie een aantal jaren geleden maakte, nog niet helemaal waargemaakt. Het overheidsbedrijf voorspelde dat Nederland in 2050 20 tot 40 procent van haar aardgasbehoefte uit biomassa zou halen door vergisting van biomassa en rioolslib. Nederland moet evenwel van het gas af; wellicht dat in de nabije toekomst de gasbehoefte vermindert en de Gasunie wel het percentage haalt. Voor 2030 is er volgens het Klimaatakkoord 2 miljard kubieke meter groen gas nodig voor de duurzame verwarming van woningen en gebouwen. Dat is meer dan momenteel wordt geproduceerd.

De Gasunie heeft onlangs weer een stap richting dat doel gezet. In Zeeuws-Vlaanderen wordt groen gas aan het gasnet toegevoegd. Op jaarbasis gaat het om 18 miljoen kubieke meter groen gas uit onder meer mest en restproducten uit de voedingsindustrie. Hiermee kan 25 procent van de woningen in Zeeuws-Vlaanderen (12.000) van gas worden voorzien. Dat klinkt veel, maar is in feite slechts 0,9 procent van de doelstelling. De totale biogasproductie in 2017 was volgens CBS circa 81 miljoen kubieke meter ofwel 4,1 procent van de 2030 doelstelling. Als de Gasunie jaarlijks een project zo groot als in Zeeland opstart, duurt het zeker nog 95 jaar voordat die doelstelling bereikt is. Gelukkig worden overal in Nederland biovergisters gebouwd. Het enthousiasme bij ondernemend Nederland is er, maar die geestdrift zal getemperd worden door de beperkte beschikbaarheid van biomassa. En als iedereen een tonnetje biomassa blieft, dan stijgt de prijs van dit schaarse product.

Duurzame olie uit houtafval

De zoektocht naar andere biomassaproducten voor het opwekken van energie en brandstoffen is daarom cruciaal. Ook hier zit Nederland niet stil en loopt het voorop. Het Twents technologiebedrijf BTG, dat zich richt op de ontwikkeling van duurzame energie, heeft een Europese prijs gewonnen met een techniek waarmee duurzame olie wordt gewonnen uit biomassa. Niet alleen heeft BTG de een prestigieuze prijs gewonnen; de Twentse onderneming sleepte samen met het Britse bedrijf TechnipFMC onlangs een order van 25 miljoen euro in de wacht. In Finland wordt een fabriek neergezet waar dankzij de zogeheten pyrolysetechnologie olie kan worden gewonnen uit onder meer houtafval. Het gaat in eerste instantie om één fabriek, maar mogelijk volgen er nog drie. De totale order komt dan op 100 miljoen euro uit.

Aardgasvervangers

Op termijn kan pyrolyse-olie een prima brandstof voor de stapsgewijze verduurzaming van raffinaderijen zijn en ook ingezet worden om Nederland van het Gronings aardgas af te helpen. Zon 40 procent van de Nederlandse energievoorziening leunt momenteel nog op aardgas. De nieuwe productielocatie van FrieslandCampina Domo in Borculo (GD) maakt voor haar energievoorziening al gebruik van duurzame pyrolyse-olie als alternatief voor aardgas.

Groen gas en pyrolyse-olie behouden nog steeds hun belofte om het aardgasgebruik te compenseren. Er zijn echter grote investeringen nodig om de klimaatdoelstellingen te halen. Maar beide technieken zouden gezamenlijk nog wel eens meer dan de druppel op een gloeiende brandstofplaat kunnen zijn. Er is in ieder geval goud geld mee te verdienen.

Biogas en groen gas

Het principe van biogas is simpel. Gooi restproducten, mest, afval of rioolslib in een grote tank. Sluit deze luchtdicht af, breng de temperatuur omhoog tot niveau tropische zomerdag en laat de bacteriën en gisten in alle rust hun verbazingwekkende werk doen. Binnen een paar dagen is een groot deel van biomassa omgezet in biogas met 60 procent methaan en 35 procent koolstofdioxide. Wat overblijft, is het digestaat en dat leent zich weer uitstekend voor de productie van meststoffen. Het biogas moet nog wel gereinigd en gefilterd worden (CO2 eruit), maar dan mag het groen gas genoemd worden en heeft het dezelfde kwaliteiten als aardgas.

Pyrolyse-olie

De olie wordt gewonnen uit biomassa door pyrolyse. Dat is een techniek waarbij verhitting plaatsvindt zonder zuurstof toe te voegen. Houtsnippers en snoeiafval worden in het proces van pyrolyse onder hoge druk gekraakt. Er ontstaat een damp. In bijvoorbeeld een open haard ontbrandt deze damp direct als die in aanraking komt met zuurstof. Maar bij pyrolyse wordt de ontstane damp in twee seconden afgekoeld en gecondenseerd tot pyrolyse-olie. Van de energie die zit opgesloten in de biomassa, komt 70 procent in de olie terecht..

Een mening over dit artikel? Reageer op onze Twitter, Facebook, Instagram of LinkedIn. Een opinieartikel is ook van harte welkom. Mail dan even met de redactie (redactie@agrio.org). Geïnteresseerd in de andere artikelen van VORK? Word abonnee of vraag een gratis proefnummer aan. Student? Wellicht is het speciale studentenabonnement dan iets voor jou.

Tekst: Reinout Burgers Beeld: Empyro