Darmbacteriën als antidepressiva tegen stress en neerslachtigheid
Je bent wat je eet en je voelt je goed als je gezond eet. Dat gezondheidsaspect wordt in belangrijke mate bepaald welke bacteriën in de darm profiteren van het voedsel en wat er via de darmen de bloedbaan in komt. De Griekse arts en vader van de Westerse geneeskunde Hippocrates verkondigde al dat alle ziekten in de darm ontstaat. De kwaadaardige bacteriën groeien naar hartenlust op ongezond eten. Als deze afsterven, scheiden ze veelal voor het lichaam giftige of schadelijke stoffen af. Andersom kan gezond voedsel bijdragen aan de ontwikkeling van positieve bacteriën. Het klinkt logisch dat als schadelijk stoffen in de bloed en hersenen terecht komen deze ook een negatieve invloed kunnen hebben op de geest.
Stresspoep
Die veronderstelling lijkt te kloppen, want wetenschappers van het kinderziekenhuis van Philadelphia en de Universiteit van Pennsylvania hebben recentelijk aangetoond dat het overplanten van darmbacteriën, van een rat die kwetsbaar is voor sociale stress naar een niet-gestreste rat, kwetsbaar gedrag bij de ontvanger kan veroorzaken. Met andere woorden: Een stressvrij dier kan door verkeerde darmbacteriën gestrest raken en zelfs in een depressie terecht komen.
De Amerikaanse neurowetenschapper Seema Bhatnagar van het kinderziekenhuis in Philadelphia zag ook dat stress de ontsteking in de hersenen van kwetsbare ratten deed toenemen en dat deze ontsteking zich na een tijd ook voordeed bij de stressvrije ratten. Uit analyse van de uitwerpselen bleek vooral de (ontstekings)bacterie Clostridia voor te komen. Bij mensen hebben patiënten met psychiatrische stoornissen overigens ook andere populaties darmbacteriën dan geestelijk gezonde mensen. Het onderzoek onthult verder details van biologische interacties tussen de hersenen en de darm, die op een dag kunnen leiden tot probiotische behandelingen voor menselijke psychiatrische aandoeningen, zoals depressie.
Gelukshormoon
In een andere, fascinerende studie van het Columbia University Irving Medical Center zagen onderzoekers dat lage niveaus van het gelukshormoon serotonine direct kunnen resulteren in gastro-intestinale nood, zoals constipatie. Serotonine is een neurotransmitter geassocieerd met depressie en blijheid. Het lijkt volgens de onderzoekers niet meer dan logisch dat depressiviteit en slechte darmwerking door hetzelfde proces kunnen worden veroorzaakt. Patiënten die lijden aan grote depressie melden vaak ook maag- en darmstoornissen. Het menselijk maagdarmkanaal herbergt bovendien de grootste verzameling neuronen, die in het lichaam buiten de hersenen wordt gevonden. Vanwege het vermogen om volledig zelfstandig te opereren, wordt het vaak aangeduid als de tweede hersenen. Deze darmneuronen zouden tot 90 procent van de serotonine produceren, die we in het lichaam gebruiken.
Om het verband tussen serotonine en de darm te bestuderen, onderzochten onderzoekers genetische gemuteerde muizen met een slechte serotonineproductie. De muizen vertoonden ernstige depressie. Het werd ontdekt dat de verzwakte serotonineproductie een aanzienlijke verstoring van het maagdarmkanaal van de muis veroorzaakte, waaronder een vermindering in het aantal darmneuronen en een tragere darmwerking. In principe waren de darmen van de muizen verstopt en vertoonden ze dezelfde soort symptomen als mensen met constipatie.
De onderzoekers van het Columbia University Irving Medical Center ontdekte dat een nieuwe experimentele behandeling, oorspronkelijk ontwikkeld om depressie te bestrijden, ook werkte om serotonine niveaus in de darm te verhogen en de symptomen van constipatie te verminderen. De drug is een nieuwe formulering met langzame afgifte van 5-http, die wordt omgezet in een langzaam vrijkomende serotonine.
Antidepressiva voedingssupplement
Beide studies tonen aan dat hersenen en darmen elkaar beïnvloeden. Hoewel er nog veel meer onderzoek moet worden gedaan, zijn er toekomstige toepassingen te bedenken waarin men gebruik kan maken van deze kennis om menselijke psychiatrische stoornissen te behandelen. Mensen nemen al probiotica in als supplementen. Als wetenschappers uiteindelijk de gunstige gedragseffecten van specifieke bacteriën hebben ontdekt, kan dat de weg vrijmaken voor nieuwe psychiatrische behandelingen met bijvoorbeeld antidepressiva-bacteriën als voedingssupplement.
Een mening over dit artikel? Reageer op onze Twitter, Facebook, Instagram of LinkedIn. Een opinieartikel is ook van harte welkom. Mail dan even met de redactie (redactie@agrio.org). Geïnteresseerd in de andere artikelen van VORK? Word abonnee of vraag een gratis proefnummer aan. Student? Wellicht is het speciale studentenabonnement dan iets voor jou.
Tekst: Reinout Burgers Beeld: Agrio archief