Nieuw-Zeeland maakt onderscheid tussen CO2 en methaan
Nieuw-Zeeland telt bijna tien keer zoveel herkauwers als mensen: een kleine dertig miljoen schapen en ruim tien miljoen runderen. Bijgevolg bestaat ongeveer de helft van de uitstoot aan broeikasgassen van het land uit methaan van biologische oorsprong (biogeen). Als een van de weinige landen in de wereld stelt Nieuw-Zeeland in de aangepaste Carbon Bill dat de uitstoot van methaan door herkauwers niet tot nul teruggebracht hoeft te worden om de temperatuurstijging binnen de perken van Parijs te houden.
Badkuip zonder stop
Dat methaan zich in de atmosfeer heel anders gedraagt dan CO2 is al lang bekend. Weliswaar is methaan een veel sterker broeikasgas dan CO2. Maar waar CO2 honderden jaren aanwezig blijft in de atmosfeer, wordt methaan binnen tien jaar afgebroken. Waar de badkuip voor CO2 steeds voller wordt, heeft die voor methaan geen stop waardoor het niveau gelijk blijft. Zolang we de kraan niet verder opendraaien.
In een recent verschenen blog vat Simon Fairlie auteur van Meat, a benign extravagance samen wat dat betekent voor de veehouderij. Voor het gemak, zo schrijft hij, rekenen we altijd met een global warming potential (GWP) van methaan dat 28 tot 34 keer hoger is dan dat van CO2. Alle berekeningen zijn op de vermenigvuldigingsfactor gebaseerd, ook die van de FAO bijvoorbeeld, waarin 14 procent van de totale uitstoot aan broeikasgassen wordt toegeschreven aan herkauwers.
Global cooling
Dat kun je niet volhouden, zegt Fairlie. Omdat methaan veel sneller wordt afgebroken in de atmosfeer, is het GWP van methaan echter veel te hoog. Als we uitgaan van de badkuip zonder stop, dan betekent dat de uitstoot van biogeen methaan gelijk blijft als ook het aantal herkauwers gelijk blijft. Er vindt dan geen extra opwarming meer plaats. En als het aantal herkauwers daalt, zoals onder meer in Nederland, daalt ook de uitstoot van methaan en kun je beter spreken van een global cooling impact.
Fairlie baseert zich op een medio vorig jaar verschenen wetenschappelijk artikel Myles Allen en anderen. Daarin pleiten zij voor de introductie van een GWP, waarin wel rekening wordt gehouden met het verschil tussen langlevende, accumulerende broeikasgassen zoals CO2 en lachgas en het kortlevende methaan. Met een verminderde opwarming, zou ook het halen van de doelstelling van Parijs gemakkelijker worden.
Moerasgas
Tot een jaar of tien geleden leek de concentratie van methaan in de atmosfeer het gelijk van Allen c.s. te bevestigen. Vanaf 1983 nam die concentratie geleidelijk toe om in 2000 af te vlakken. Vanaf ongeveer 2007 nam de concentratie van methaan in de atmosfeer echter totaal onverwacht weer toe. Die stijging was niet alleen onverwacht, maar ook vrij sterk. Te sterk om toe te schrijven aan een stijging van het aantal herkauwers in de wereld.
Wat dan wel de oorzaak is van die toename is niet duidelijk. In een mooi overzichtsartikel in Undark Magazine laat wetenschapsjournalist Jonathan Mingle zien dat de toename waarschijnlijk wordt veroorzaakt door een toegenomen uitstoot van methaan uit moerasgebieden als gevolg van (lokale) opwarming in de poolcirkel. Maar je kunt ook niet uitsluiten dat de winning van olie en gas en dan met name het zogeheten fracking een bijdrage levert. Satellietonderzoek met de nog te bouwen MethaneSAT zou uitsluitsel moeten geven.
Zeewier
Met de verwachte toename van de vlees- en zuivelconsumptie en daarmee ook van het aantal herkauwers, is er geen reden om achterover te leunen als het gaat om de uitstoot van biogeen methaan. Veel kan er worden gewonnen door beter management, fokkerij en gebruik van geavanceerde technologie. Mede daardoor stoten Nederlandse veehouders ruim de helft minder methaan uit per kilo product dan het wereldwijde gemiddelde.
Ook verwachten sommigen veel verwacht van een bepaald soort subtropisch zeewier. Deze Asparagopsis taxiformis bevat bromoform, een stof die de methaanproductie in de maag van herkauwers remt. Onderzoekers wereldwijd zijn naarstig op zoek naar methoden om het zeewier op grote schaal te telen. Hoewel er per herkauwer niet veel nodig is om de productie van methaan met circa driekwart te reduceren, zijn de natuurlijke voorkomens veel te klein om aan de verwachte vraag te voldoen.
Een mening over dit artikel? Reageer op onze Twitter, Facebook, Instagram of LinkedIn. Een opinieartikel is ook van harte welkom. Mail dan even met de redactie (redactie@agrio.org). Geïnteresseerd in de andere artikelen van VORK? Word abonnee of vraag een gratis proefnummer aan. Student? Wellicht is het speciale studentenabonnement dan iets voor jou.
Tekst en beeld: Joost van Kasteren