220.000 doden wereldwijd minder door vleestax
Springmann gaf uitleg aan zijn wetenschappelijke studie Health-motivated taxes on red and processed meat: A modelling study on optimal tax levels and associated health impacts. De studie werd in 149 landen en regios over de hele wereld uitgevoerd. Volgens de Britse wetenschapper zal door een vleestax wereldwijd in 2020 jaarlijks gemiddeld 222.000 minder mensen doodgaan door verminderde consumptie van rood en bewerkt vlees. In Nederland kunnen 5 procent van de doden, ofwel 8000 doden, toegerekend worden aan bewerkt en rood vleesconsumptie met een kostenpost van ongeveer 2 procent (1,8 miljard euro per jaar) aan gezondheidszorg.
Het effect in Nederland met een vleestaks of heffing van 115 procent op bewerkt vlees en 27 procent op rood vlees zorgt voor 29 procent lagere consumptie van bewerkt vlees. Jaarlijks vermindert het aantal doden dan met 1680. Door de vervanging van rood en bewerkte vleesproducten met ander vlees en zuivel gaan de kosten voor deze huishoudens voor boodschappen iets omhoog. Alleen als mensen overstappen naar meer plantaardig eten dan gaan de kosten voor huishoudens omlaag.
Broeikasgasreductie
Door de gezondheidsheffing op vlees zal ook de broeikasgasproductie mondiaal met 1,2 procent afnemen. Springmann heeft een andere studie gedaan naar climate change motivated taxes on meat. Het effect op broeikasgasreductie is volgens hem tien maal groter dan in de health motivated taxes on meat. Maar dan ontstaan in lage inkomenslanden wel gezondheidsrisicos. Als belastingen gebruikt worden om groenten goedkoper te maken is dit niet zo.
Minder vlees niet direct gezonder
Het debat in Pakhuis de Zwijger was niet gericht om vlees negatief te framen, maar wel om de positieve effecten van een verminderde vleesconsumptie te bespreken. Ook werd er onder meer door professor Paul Seidell van de Vrije Universiteit het voorstel gedaan om ons veel meer te richten op gezond voedsel en hierdoor de vleesconsumptie in een breder perspectief te plaatsen van gezonde en ongezonde voeding of ander gezondheidsgedrag zoals roken en te weinig bewegen. Als mensen minder rood vlees eten, gaan ze volgens Seidell niet automatisch gezonder eten. Ze stappen dan mogelijk over op minder dure bewerkte ongezonde producten zoals pizza en suikerhoudende dranken. Nederland moet dus uitkijken dat de maatregelen die worden genomen niet zorgen voor nog grotere verschillen in gezondheid tussen rijk en arm. Seidell pleit er tevens voor om naast een vleestax te kijken naar bijvoorbeeld een suikertax. Er zijn al 25 landen met een suikertax.
Haalbaarheid vleestax
Of een vlees- of suikertax haalbaar is, blijft twijfelachtig. Uit enquêtes van onder ander De Telegraaf, RTL Nieuws en ABN-AMRO blijkt dat een meerderheid niet zit te wachten op een dergelijke heffing en dat de meeste mensen eigenlijk ook niet meer willen betalen voor gezond en duurzaam voedsel. Jeroom Remmers, directeur TAPP (True Animal Protein Prices) zei tijdens het debat dat er wel degelijk een ruime meerderheid van de bevolking is die best iets meer wil betalen voor vlees om het duurzamer te maken. Hij refereerde aan de Kieskompas enquête uit 2018. Ook stemmers op CDA en VVD willen dat in de meerderheid. De politiek is volgens hem aan zet.
De Tapp Coalitie pleit voor het betalen van een true price. De true price voor vlees is berekend door CE Delft in 2018 en is 5 euro per kg rundvlees, 4, euro per kg varkensvlees en 2 euro per kilo kip. Het geld van de taks moet voor een deel wel naar de boeren gaan, zodat zij gezondere en duurzamere producten kunnen produceren.
Vleesconsumptie: 1810 tot 2018
De Nederlandse vleesconsumptie is hoog. In 1810 consumeerde de gemiddelde Nederlander jaarlijks ongeveer 45 kilogram (geslacht gewicht met been en vlees) ofwel 123 gram vlees per dag. Na een lange periode van armoede, Nederlandse zuinigheid, onrust en oorlog werd uiteindelijk in 1960 datzelfde niveau weer bereikt. In 2010 lag de vleesconsumptie, volgens het Centraal Bureau voor Statistiek en Wageningen Universiteit en Research (WUR), met 79,1 kilogram op het hoogste niveau om vervolgens met enkele kilos te dalen naar 76,6 kilogram in 2017; dat is 210 gram per dag. Ten opzichte van het ijkpunt van de jaren 1810 en 1960 eet de gemiddelde Nederlander jaarlijks ongeveer 30 kilogram vlees meer of 82 gram per dag.
Een mening over dit artikel? Reageer op onze Twitter, Facebook, Instagram en LinkedIn. Een opinieartikel is ook van harte welkom. Mail dan even met de redactie (redactie@agrio.org). Geïnteresseerd in de andere artikelen van VORK? Word abonnee of vraag een gratis proefnummer aan. Student? Wellicht is het speciale studentenabonnement dan iets voor jou.
Tekst: Reinout Burgers Beeld: Agrio archief