Wiebe Draijer: Nieuw GLB mist een gemeenschappelijk doel
In Brussel vertelde Draijer over de noodzaak om een omslag te maken van een systeem dat gericht is op opbrengstmaximalisatie naar een systeem dat gericht is op duurzaamheid. En over de stappen die de bank neemt om de omslag naar een meer duurzame economie te maken. Maar om de transitie te bereiken in Europa is het niet genoeg als je het juiste doet; we hebben coördinatie van de overheid nodig, stelde hij, en verklaarde: Ik ben een fan van wetten en regels.
Draijer betoogde dat het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid een hefboom kan zijn voor die omslag. Hij riep zijn toehoorders op om na te denken hoe het GLB kan worden ingericht om dat te bereiken.
De vraag voor meer regels, is dat niet het afschuiven van verantwoordelijkheid van de bank naar de overheid?
Nee. De Rabobank is al bezig om de transitie te financieren. We hebben daar bijvoorbeeld samen met de Verenigde Naties een fonds daarvoor opgericht. En als bij ons een klant komt voor nieuwe financiering, beoordelen we die aanvraag tegenwoordig niet enkel op financiële aspecten, maar ook op de impact van die investering op zaken als biodiversiteit en klimaatbestendigheid.
Maar de acties van individuele personen of bedrijven zijn niet genoeg. Vergelijk het met een file. Daarbij gaan de voorste wagens bewegen, dan de volgende, en uiteindelijk lost de hele file wel op. Maar de snelste manier om de file op te lossen is als alle autos tegelijk bewegen.
En dat geldt ook bij de systeemverandering die we nu in gang moeten zetten. Het is niet genoeg als een paar voorlopers starten te bewegen, je moet het hele systeem in beweging krijgen. En daarvoor heb je de overheid nodig. Die overheid moet/kan dat niet alleen doen, samen met andere actoren, maar die overheid is wel nodig om de transformatie te initiëren, te coördineren.
Hoe ziet u de nieuwe GLB-plannen in dat licht?
Dat is toch eerder het product van een politieke impasse dan van een doorbraak. Die plannen houden niet voldoende rekening met de klimaatdoelstellingen van Parijs of met de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, waaraan de EU zich heeft gecommitteerd, te vinden.
Het idee van nationale invulling van het GLB is goed, maar je moet wel een gemeenschappelijk doel hebben, een stip op de horizon. Zonder zon doel wordt die nationale invulling een lappendeken.
En de kringloopvisie van minister Schouten?
Ik steun de minister van harte. Ze heeft een vooruitstrevend doel gesteld en doet haar best om boeren daarin mee te nemen. Boeren hebben het moeilijk en krijgen veel kritiek uit de maatschappij; het is dan wel een toer om ze over te halen mee te doen en niet de hakken in het zand te zetten.
Zit hier ook niet een rol voor de Rabobank? Veel boeren kunnen moeilijk mee met de transformatie, omdat ze vastzitten aan hun huidige bedrijfsmodel. Ze hebben geïnvesteerd in nieuwe stallen, in machines, en moeten die investeringen opbrengen door een hoge productie.
Financierders willen boeren helpen om duurzamer te worden, en maatregelen hoeven niet altijd duur te zijn. Het probleem hierbij is de onzekerheid bij de omschakeling. Als je als boer een slechte oogst hebt of lage prijzen juist als je bezig bent met die transitie, kan dat je bedrijf hard treffen. Het zou daarom mooi zijn als in het GLB een garantiefonds zit dat het risico voor boeren verkleint. Zo een fonds kan revolverend zijn, en hoeft op die manier niet veel te kosten.
Nu wordt het risico weer op de overheid afgeschoven, en blijft de bank buiten schot.
Nou nee. De Rabobank heeft bij andere gelegenheden soortgelijke fondsen opgezet. Daarmee verklein je de onzekerheid bij bedrijven, en neemt zo een hinderpaal weg om ze in te laten zetten op verandering. Het is een van de manieren die helpen om een transformatie in gang te zetten. Maar in dit geval ligt die taak primair bij de overheid, niet bij onze bank.
Een mening over dit artikel? Reageer op onze Twitter, Facebook, Instagram en LinkedIn. Een opinieartikel is ook van harte welkom. Mail dan even met de redactie (redactie@agrio.org). Geïnteresseerd in de andere artikelen van VORK? Word abonnee of vraag een gratis proefnummer aan. Student? Wellicht is het speciale studentenabonnement dan iets voor jou.
Tekst: Wim van Gruisen Beeld: FFA2019