Column Dick Veerman: Boerenactivisme neemt toe
Dick Veerman is oprichter en eigenaar van Foodlog (www.foodlog.nl)
Maandag 14 mei presenteerde Natuurmonumenten een onderzoek over insecten; het zijn er minder. En hop, de landbouw krijgt de schuld weer, zeiden bestuurders van LTO Nederland. Ze vonden het onterecht. Volgens hen hebben boeren en tuinders de milieubelasting de afgelopen twintig jaar fors teruggedrongen en zetten ze nog dagelijks nieuwe stappen voor een duurzamere land- en tuinbouw.
Een kleine week later presenteerde Yvon Jaspers de eerste van een serie van vier programmas Onze Boerderij, waarin ze wil laten zien hoe het echt is om in deze tijd een agrarisch bedrijf te runnen. Achter de romantiek van Boer zoekt vrouw blijken tranen te schuilen. Over knellende regels en frustraties over het onbegrip bij zowel burgers als politici en beleidsmakers die wetten en regels maken op basis van nieuws dat ngos in omloop brengen.
Boeren zijn er klaar mee. De LTOers vragen om respect. Ze willen niet dat boeren worden weggezet als de oorzaak achter ieder nieuwsfragment over het verdwijnen van insecten of vogels, biodiversiteit of ammoniakuitstoot. Ze zijn niet voor niets onderdeel geworden van het Deltaplan Herstel Biodiversiteit, zeiden ze erbij. We doen dus actief mee en gaan voor een natuurinclusief platteland waar op een moderne manier voedsel geproduceerd kan worden en boeren en tuinders een inkomen kunnen verdienen. Boeren en tuinders zijn niet tegen biodiversiteit. Dat beeld roept Natuurmonumenten wel op door de land- en tuinbouw in het verdachtenbankje te zetten.
Vervolgens kwamen de voorwaarden. LTO wil werken aan herstel van biodiversiteit, maar daar moet de samenleving voor betalen. In het midden blijft of dat moet gebeuren door consumenten in de winkel of door overheden met subsidies. LTO zegt het zo: Als de maatschappij meer biodiversiteit wil, dan kan de landbouw ook dat produceren, maar dan moet de ecologie ook economisch gewaardeerd worden.
Het onderliggende probleem verandert er echter niet door. Nederlandse boeren moeten hun kostprijs verder verhogen, terwijl die in Nederland al hoger is dan overal elders door hoge grondprijzen en milieu-eisen. Dat komt slecht uit omdat ze de enige land- en tuinbouwers ter wereld zijn die het grootste deel van hun oogst of dieren naar het buitenland verkopen. Dat buitenland heeft de keuze om goedkopere maar voor de eigen consument even prima waar te kopen.
Boeren, boerenactivisten en Yvon Jaspers vragen om aandacht voor de moeite die boeren hebben om in die context geld te verdienen om hun schulden af te lossen. Het besef hoe ook een boer geld kan maken groeit, maar is geen oplossing voor het gros van de boeren. Het is dan ook maf om Nederlandse boeren nog eens extra de schuld te geven van natuurschade en dierenleed én te doen alsof hun aflossingsproblemen zich vanzelf oplossen als ze die schade voortaan voorkomen. Dan zal het merendeel namelijk nog steeds niets verdienen; ze zullen er zelfs eerder verder op achteruitgaan.
Nog voor de zomer verschijnt een visie van de minister van Landbouw. Er zal vermoedelijk in te lezen staan dat de Nederlandse boer goed voor de natuur moet zorgen en producten moet maken waar consumenten voor willen betalen. Hoe dan? Dat zal er niet in staan. De minister zal blijven zeggen: maak meer van waarde; de milieu- en dierenwelzijnsorganisaties zullen zeggen: maak meer kosten voor een beter welzijn en milieu en de boer zal zeggen: betaal ons daarvoor. Die laatste vraag is raar. Omdat boeren ondernemers zijn, moeten ze zelf maar zorgen dat ze betaald worden en goede concepten ontwerpen. Maar dat mag van de meerderheid natuurlijk helemaal niet verlangd worden. Boeren zijn producenten, geen marketeers.
Als dit beeld klopt, blijft het bij wijzen naar problemen die de ander moet, maar niet kan oplossen. Qua financiële liquiditeit houdt de boer dat het kortst vol. Daarom zal vooral het boerenactivisme luider worden.
Benieuwd naar andere artikelen in VORK? Word abonnee of vraag een gratis proefnummer aan.
Tekst: Dick Veerman Beeld: Ruth van Schriek